نماز رییس جمهوری در کاخ کرملین؛ گفتمان معنویت دولت را با کاهش حقوق مدیران هم نشان دهید

  عصر ایران؛ مهرداد خدیر- تصویر نماز خواندن آقای ابراهیم رییسی رییس جمهوری در کاخ کرملین، بحث‌ها و نظرات مختلفی را در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی در پی داشته و به کاربران هم محدود نمانده تا جایی که همسر ایشان خانم علم‌الهدی هم گفته «مفهوم معنویت با این رفتار منعکس شد. نمازخواندن ایشان می گوید گفتمان دولت در حوزه معنویت چیست» و امام جمعۀ قم نماز خواندن در کاخ سفید را هم محتمل دانسته است.

به این بهانه چند نکته را می توان یادآور شد:

  اول این که حامیان و هوادارانی که نماز خواندن یک رییس جمهوری (روحانی شیعه) در کاخ کرملین را پیروزی اسلام بر کفر و ماتریالیسم قلمداد می‌کنند گویا فراموش کرده‌اند تا همین دو سه روز پیش اصرار داشتند فدراسیون روسیه به رهبری پوتین با اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی که فروپاشید و هر دو با روسیۀ تزاری متفاوت‌اند و آن که به ایران جفا و پاره‌های تن ایران را در دورۀ فتح‌علی‌شاه قاجار (چه اسم بامسمایی!) جدا کرد روسیۀ تزاری بود و آن که دست به اشغال ایران در شهریور 1320 زد و برای آذربایجان ما خواب دیده بود و صدام حسین را در جنگ با ایران تسلیح می‌کرد و به فراماده باور نداشت اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی بود که 30 سال است فروپاشیده و طرف اعتماد امروز ما فدراسیون روسیه است: دوست ما که  البته زیر 7 قطعنامۀ تحریم ما را امضا کرده بود اما دیگر ماتریالیست و کمونیست و سوسالیست یا انتر‌ناسیونالیست و چند تا «ئیستِ» دیگر نیست و پیرو مسیحیت ارتودکس‌اند. کاتولیک و پروتستان هم نه.

  با این وصف کمونیست نیست که عده‌ای پنداشته اند بر کفر فایق آمده‌اند و مسیحی‌اند و صحنۀ اقامۀ نماز یک روحانی شیعه و رییس جمهوری ایران است در حریم مسیحیت ارتدوکس نه کمونیست‌های خداناباور.

  دوم: تصویر نشان نمی دهد در حضور پوتین یا یک مقام روس دیگر نماز می‌خوانند یا در گوشه‌ای برای عبادت و دعا خلوت کرده‌اند. اگرچنین باشد و عکس‌العمل او را هم ببینیم جالب است. اما سید ابراهیم رییسی اولین رییس جمهوری روحانی ایران نیست که به مسکو می‌رود و طبعا اسلاف او هم در مسکو نماز خوانده‌اند. ضمن این که اگر نماز محدود به دقایقی است لباس رییسان جمهوری سابق و لاحِق و روحانی ایران از هاشمی رفسنجانی تا سید محمد خاتمی و حسن روحانی و ابراهیم رییسی  نماد واضح‌تری است.

  سوم: به منتقدانی که این رفتار را خلاف عرف دیپلماتیک می‌دانند نیز باید یادآور شد رهبران سیاسی جهان از مزیت‌ها و ویژگی‌های خود استفاده می‌کنند ضمن این که در این فقره روحانی بودن آقای رییسی رفتارهایی از این دست را برای طرف‌های خارجی قابل پذیرش می‌سازد. مجید سعیدی عکاس ایرانی می‌گفت در یکی از سفرهای آقای خاتمی دربارۀ رژیم حقوقی دریای خزر که پوتین هم حضور داشت در پی ثبت عکسی بودم که رییس جمهوری ما جلوتر باشد چون همیشه به گونه‌ای طراحی می‌شد که دیگران دنبال پوتین وارد یا خارج شوند اما خاتمی می‌دانست که روحانی بودن او مزیت است و سوای مقام سیاسی حق تقدم را با یک روحانی را می‌دانند و همین اتفاق هم افتاد و تصویری تاریخی ثبت شد. آقای رییسی هم روحانی است و از این مزیت بهره برده و اگر احمدی‌نژاد غیر معمم این کار را کرده بود قابل توجه‌تر بود.

  چهارم: ضمن یادآوری ضرب المثل «خوش‌ترآن باشد که سرّ دل‌بران/گفته آید در حدیث دیگران» می توان این نکته را هم با خانم علم‌الهدی در میان گذاشت که هر مسلمان مقیدی -خاصه اگر روحانی باشد- طبعا 17 رکعت نماز روزانه را به جا می آورد. اتفاقی که در اینجا رخ داده ثبت آن توسط دوربین و وجه متفاوت و متمایز هم مکان آن است: کاخ کرملین و نه مثل آقای احمدی‌نژاد حین افتتاح تونل رسالت.

  پنجم: احتمال دارد که حجم وسیع انتقادها از نزدیکی جمهوری اسلامی به روسیه و تصور نقض شعار «نه شرقی نه غربی» موجب این ابتکار یا پیشنهاد آن به رییس جمهوری شده باشد (نماز را البته در هر صورت به جا می‌آوردند). منتقدین اما خدای ناکرده نگران بی‌دین شدن مقامات براثر مراوده با جناب پوتین و رفقا نیستند تا خاطرشان با نماز خواندن آسوده باشد بلکه چشم انداز توسعه را در روابط با روسیه نمی‌بینند. نفت و گاز دارد که خود ما هم داریم وگرنه کدام فناوری را می‌خواهد به ایران صادر کند در حالی که خود او نیازمند تکنولوژی کشورهای صنعتی مانند آلمان است؟

  ششم: بحث بر سر نماز در کرملین یا آدامس جویدن پوتین (اگر واقعا در حال جویدن بوده باشد) ادامه خواهد یافت اما بعید است منتقدان با اصل نمازگزاردن یک روحانی شیعه که طبیعی‌ترین تصویر او همین قاب نماز خواندن است مشکل داشته باشند. مشکل شان با در کیفیت برگزاری انتخابات اخیر است و حتی از غیظ روسیه هم نیست. کما این که دربارۀ احمدی‌نژاد پس از 88 بیشتر حساسیت وجود داشت تا قبل آن.

  دست آخر ولو مکرر این که اگر این روسیه یک روسیۀ دیگر است و نه تزاری است نه کمونیستی، چرا جنبۀ مذهبی می‌دهند در حالی که جناب پوتین هم علی‌الظاهر مسیحی ارتدوکس است و اگر این کرملین همان کرملین است که از یاد خدا در هر شکل آن چه باور اسلامی و چه مسیحی و چه حتی در قالب هر فراماده غافل و منکر بودند چرا می‌گویند این روسیه، دیگر است؟

  آن قدر به روحانی بودن مقامات مان عادت کرده ایم که یادمان می‌رود لباس رییس جمهوری خود نشان مذهبی است چه در علن نماز بخوانند چه در خفا.

  مهم تر از همۀ نکات پیش گفته اما این است که سرکار خانم همسر ایشان که روحانی زاده هم هستند این رفتار را نشانۀ گفتمان معنویت در دولت دانسته اند. منکر این سخن نیستیم اما کاش گفتمان معنویت در دولت با جلوه های دیگری هم خود را نشان دهد: از جمله تکرار رفتار معاون شهید پارلمانی وزیر کار در سال 59 که خواستار کاهش حقوق خود از 17 هزار و 250 تومان به 6 هزار و 500 تومان شد.