خبرگزاری مهر، گروه استانها- حکمت قاسم خانی: حجاب، یکی از برجستهترین نمودهای فرهنگ و ارزشهای معنوی در جوامع اسلامی است که نه تنها بیانگر باور دینی افراد، بلکه نمادی از هویت فرهنگی و اجتماعی آنان به شمار میرود.
این مفهوم، فراتر از پوشش ظاهری، نشانهای از پاکی، احترام، وقار و پایبندی به اصول اخلاقی است. حجاب همواره یکی از ارکان هویت فرهنگی و مذهبی جامعه ایران بوده است؛ مفهومی که در طول تاریخ، تعابیر و جایگاههای متفاوتی را تجربه کرده است.
با این حال، در دهههای اخیر، بهویژه با شتاب گرفتن تحولات اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی، نحوه پذیرش و عمل به آموزههای مربوط به حجاب در ایران دستخوش تغییرات چشمگیری شده است.
در چنین شرایطی کنشگران حوزه حجاب پای به میدان گذاشته اند و با فعالیتهای مختلف خود در جهت ترویج این ارزش معنوی تلاش کرده اند.
یکی از فعالان حوزه حجاب در استان کرمان مرجان شفیعی میباشد که در طی سالهای گذشته فعالیتهای چشمگیری را در این حوزه انجام داده است. به همین منظور با وی به گفتگو نشستیم تا از اقدامات و چالشهایی این حوزه مطلع شویم.
* لطفاً خودتان را معرفی کنید؟
بنده مرجان شفیعی، دارای مدرک دکترای فقه و مبانی حقوق اسلامی و طلبه سطح ۴ علوم و معارف قرآنی میباشم.
مسئولیتهای من مدیرعامل و رئیس هیئت مدیره کانون دانش آموختگان مدرسه علمیه تخصصی فاطمیه کرمان و مدیر اداره زنان و خانواده ستاد امر به معروف و نهی از منکر استان کرمان است.
* چه اتفاق یا درکی باعث شد تصمیم بگیرید که حوزه حجاب را به عنوان مسیر اصلی فعالیت اجتماعی خود انتخاب کنید؟
مقام معظم رهبری در بیانات خود انتظارات مشخصی را از بانوان مطرح کردهاند که از جمله آنها کنشگری فعال در حوزه زنان است. در شرایطی که دشمن به ویژه در جنگ شناختی، ساختار لشکر خود را بر اساس عناصر زنانه طراحی کرده است، بر ما زنان واجب است که به عنوان نیروی مؤثر در میدان جنگ نرم، به طور جدی و با تمام توان به این عرصه ورود کنیم.
لذا، احساس مسئولیت و انجام وظیفه در راستای تحقق فرمایشات مقام معظم رهبری را برای خود ضروری میدانم و در تلاش هستم تا در این راستا به سهم خود اقدام نمایم.
* به عنوان یک فعال حوزه حجاب، مهمترین هدفی که در این حوزه دنبال میکنید چیست؟ آیا ترویج است، تغییر نگرش است، یا دفاع از حق انتخاب؟
باز از فرمایشات مقام معظم رهبری، عاریه میگیرم. رویکرد کلان ایشان در قبال مسائل زنان، نه موضعی انفعالی و تدافعی، بلکه رویکردی فعال و تهاجمی ترسیم شده است. بر این اساس، یکی از سرفصلهای کلیدی در این حوزه، شناخت دقیق و تحلیلی تهدیدات و برنامهریزیهای معارض با مبانی ارزشی جامعه است. لذا ضرورت «دشمنشناسی» به مثابه یک الزام استراتژیک میباشد.
مطابق این دیدگاه، آگاهیبخشی به جامعه بانوان درباره اهداف و روشهای اینگونه برنامهریزیها، نقشی محوری در خنثیسازی اثرات آنها ایفا میکند. بنابراین، اقدام اصلی، نه صرفاً مقابله با پیامدها، بلکه تمرکز بر روشنگری و ارتقای شناخت نسبت به ماهیت تهدیدات سیستماتیک در این عرصه است.
* روش اصلی شما برای اثرگذاری چیست؟
با توجه به اشتغال همزمان اینجانب در ستاد امر به معروف و نهی از منکر و نیز مدیریت کانون دانشآموختگان حوزه علمیه، فعالیتهای مرتبط در دو محور اصلی متمرکز است: ۱. آموزش و تبیین مفاهیم دینی و اجتماعی برای آحاد جامعه و قشر نخبگانی و ۲. حمایت حقوقی و معنوی از گروههای مردمی مطالبه گر، همراه با توانمندسازی و آموزش گروههای جهادی برای فعالیتهای میدانی.
* آیا حجاب میتواند با مدهای روز هماهنگ باشد؟ چالشهای پوشیدن حجاب مطابق با سلیقه شخصی در دنیای امروز چیست؟
حجاب در دین، به معنای پوشش متعادل و پرهیز از افراط است؛ اما این هرگز به معنای نبود خلاقیت یا تنوع در پوشش نیست.
در واقع میتوان اصول حجاب مانند پوشش کامل و پرهیز از جلب توجه نامتعارف را با مدهای روز هماهنگ کرد. این کار از طریق انتخاب پارچهها، رنگها، طرحهای متنوع و اکسسوریهای مناسب ممکن است.
با این حال، هماهنگکردن حجاب با سلیقه شخصی در دنیای امروز چالشهایی دارد:
· پیدا کردن الگوهای مناسب که هم مطابق مد باشند و هم با ارزشهای دینی سازگار، اغلب سخت است.
· فشارهای گاه متضاد از سوی جامعه، بین سنت و مدگرایی میتواند تصمیمگیری را دشوار کند.
· دسترسی به لباسهایی که هم شرعی باشند، هم شیک و مطابق سلیقه فرد، در بسیاری از موارد محدود است.
· هر فرد باید بتواند بین بیان شخصی خود از طریق پوشش و پایبندی به چارچوب دینی، تعادل برقرار کند.
· همچنین خطر تبدیل حجاب به پدیدهای صرفاً تجاری و دور از معنویت اصلی آن وجود دارد.
راه حل اساسی، پرورش یک سبک طراحی اسلامی است که در آن اصول حجاب با خلاقیت، کاربردپذیری و زیباییشناسی روز ترکیب شود، بدون اینکه دچار افراط در مدگرایی یا مصرفزدگی شویم.
* در این مسیر، موفقیت را چگونه تعریف میکنید؟ چه معیارهایی برای سنجش تأثیرگذاری فعالیتهایتان دارید؟
موفقیت واقعی، وقتی است که حجاب از یک دستور بیرونی و اجباری، به یک انتخاب درونی و آگاهانه تبدیل شود. یعنی افراد نه به خاطر اجبار، بلکه با درک عمیق از معنای آن، حجاب را به عنوان بخشی از هویت و ارزشهای خود بپذیرند. این اتفاق مانند کاشتن یک درخت است و موفقیت زمانی است که ریشه در جان و دل جامعه بدواند، نه اینکه فقط ظاهری و موقتی باشد.
حجاب و عفاف، باید به بخشی طبیعی از سبک زندگی تبدیل شود و بر همه جنبههای زندگی از رفتارهای اجتماعی و استحکام خانواده، تا حتی مدیریت اقتصاد خانه، تأثیر مثبت بگذارد.
به بیان دیگر، موفقیت یعنی اینکه حجاب تنها یک پوشش ظاهری نباشد، بلکه نشاندهندهی یک نظام اخلاقی کامل و تأثیرگذار در زندگی فرد و جامعه شود.
* بزرگترین مقاومت یا مانعی که در مسیر فعالیت خود با آن روبرو شدهاید، چه بوده است؟
یکی از بزرگترین موانع کم اطلاعی برخی مسئولان نسبت به عمق و ضرورت این موضوع است، که گاه منجر به عدم همراهی و تسهیلگری مؤثر در اجرای برنامهها میشود.
همچنین عدم آگاهی بخشی از جامعه نسبت به فلسفه و ارزشهای حجاب، که موجب استقبال محدود از برنامههای تبیینی میگردد.
در چنین شرایطی، بدون مشارکت فعال مردم و حمایت همه جانبه مسئولان، دستیابی به اهداف مبتنی بر فرهنگسازی عمیق و پایدار، با دشواری فراوان روبرو خواهد بود.
* آیا فعالیت شما گاهی اوقات باعث تشدید موضعگیریهای افراطی در طرف مقابل شده است؟
فعالیتهای ترویجی ما در حوزه دین مانند کار درمانگر است. اگر مخاطب بداند این برنامهها برای رشد و بهبود اوست، با آغوش باز میپذیرد؛ اما اگر نسبت به محتوا و اهداف آن نا آگاه باشد، طبیعی است که مقاومت کند. از سوی دیگر، ما به عنوان متولیان این امر باید مخاطب را به خوبی بشناسیم و با در نظر گرفتن شرایط فکری و فرهنگی او، روشهای مناسب را به کار ببریم تا هم جلب همراهی شود و هم از بروز واکنشهای تند پیشگیری شود.
* آیا درک و استقبال نسل جوانتر از موضوع حجاب با نسلهای قبل تفاوت دارد؟
در گذشته، ارزشهای اصیل مانند حجاب، در سایه گرم خانواده و از نسلی به نسل دیگر منتقل میشد. اما امروز، در میدان گسترده رسانه و فضای مجازی، هجمه سنگینی علیه هویت زن و خانواده شکل گرفته است.
سرمایهگذاری کلان دشمن، باعث شده نسل جوان، بخش بزرگی از باورهای خود را نه از کانون امن خانه، بلکه از این فضای پیچیده دریافت کند. همین امر، درک و پذیرش متفاوتی از حجاب را در نسل جدید پدید آورده است.
* اگر قرار باشد تنها یک پیام را به جامعه در مورد حجاب منتقل کنید که بتواند وضعیت را تغییر دهد، آن پیام چه خواهد بود؟
یکی از دغدغههای جدی در جوامع غربی، مسئله خشونتهای جنسی علیه زنان است. پس از سالها تحقیق، برخی از پژوهشهای علمی در غرب به این نتیجه رسیدهاند که نوع پوشش و لباس زنان میتواند یکی از عوامل مؤثر در کاهش یا افزایش این گونه خشونتها باشد.
جالب اینجاست که اسلام، چهارده قرن پیش، با بینشی عمیق و حکیمانه، همین راهکار را در قالب توصیهای الهی ارائه کرده است. قرآن کریم در آیه ۵۹ سوره احزاب میفرماید: «… باید روسریهای خود را بر گریبانهای خویش بیفکنند، تا به حجب و عفت شناخته شوند و مورد آزار قرار نگیرند…»
این آیه به روشنی نشان میدهد که حجاب، نه یک محدودیت، بلکه یک راهکار محافظتی است تا زنان به عنوان افرادی با حیا و محترم شناخته شده و از تعرض و آزار در امان بمانند. به عبارت دیگر، حجاب پوششی برای ایمنی و احترام است.
بنابراین، آنچه امروزه علم به عنوان یک عامل تأثیرگذار در پیشگیری از آزار به آن اشاره میکند، اسلام سالها پیش به عنوان یک حکمت الهی مطرح کرده بود. عمل به این دستور الهی، دو برکت بزرگ دارد: ۱. آرامش در دنیا: ایجاد امنیت و حفظ کرامت انسانی در زندگی اجتماعی و ۲. سعادت در آخرت: کسب رضایت خدا و پاداش اخروی به سبب اطاعت از فرمان او.
پس برای رسیدن به زندگیای آرام و سعادتمند در هر دو جهان، باید این نسخه شفابخش و همیشه کار آمد قرآن را سرلوحه زندگی خود قرار دهیم.
