همشهری آنلاین - یکتا فراهانی: دانشمندان موفق به خلق نوع جدیدی از هستی شدهاند؛ «رباتهای زیستی» که میتوانند خود را ترمیم کنند، وظایف پیچیده انجام دهند و در کمال شگفتی، نسل جدیدی از خود را بسازند. در طول تاریخ، ما همیشه ماشینها را از فلز و پلاستیک ساختهایم و موجودات زنده را پدیدههایی جداگانه دانستهایم. اما امروز، در یکی از مهمترین نقاط عطف تاریخدانش، این دو دنیا با هم ادغام شدهاند.
زنوبات (Xenobots)
دانشمندان با استفاده از هوش مصنوعی و سلولهای بنیادی، موجوداتی به نام «زنوبات» (Xenobots) طراحی کردهاند که ساختار آنها توسط کامپیوتر محاسبه شده اما قلب و گوشت آنها کاملاً زنده است. این موجودات میکروسکوپی قرار است انقلابی در پزشکی و محیطزیست ایجاد کنند. اما این سربازان زنده چگونه قرار است از رگهای ما عبور کنند تا بیماریها را ریشهکن کنند و چرا این کشف، بحثهای اخلاقی بزرگی را در محافل علمی به پا کرده است.
اسرار مهندسی حیات
همه چیز از یک الگوریتم هوش مصنوعی شروع شد. دانشمندان به کامپیوتر دستور دادند تا شکلی از یک موجود را طراحی کند که بتواند در مایعات حرکت کند و بارهای کوچک را جابهجا کند. هوش مصنوعی پس از بررسی میلیونها حالت، طرحی شبیه به «پک من» پیشنهاد داد. سپس بیولوژیستها با استفاده از سلولهای قلبی و پوستی قورباغه، این طرح را بهصورت فیزیکی ساختند. نتیجه، موجودی است که بدون نیاز به باتری یا موتور، و تنها با استفاده از انرژی شیمیایی سلولها، شروع به حرکت و انجام وظایف کرد.
معجزه خودترمیمی و تولیدمثل غیرممکن
یکی از شگفتانگیزترین جنبههای این رباتهای زنده، توانایی آنها در بازسازی خود است. اگر این موجودات از وسط دونیم شوند، سلولها دوباره به هم میپیوندند و زخم را ترمیم میکنند؛ قابلیتی که هیچ ربات فلزی در جهان ندارد. اما آنچه لرزه بر اندام محققان انداخت، مشاهده نوعی تولیدمثل خودبهخودی بود. این موجودات با جمعآوری سلولهای آزاد در محیط اطرافشان، توانستند نسخههای کوچکی از خودشان را بسازند. این اولینبار است که یک ساختار مهندسیشده توسط انسان، بهصورت بیولوژیکی تکثیر میشود.
بیشتر بخوانید:
ناجیان میکروسکوپی در خدمت سلامت بشر
هدف نهایی از ساخت این موجودات، کاربردهای درمانی است که تا پیشازاین غیرممکن به نظر میرسید. این رباتهای زنده به دلیل ساختار کاملاً بیولوژیک، پس از انجام مأموریت خود بهسادگی در بدن تجزیه میشوند و هیچ سمی تولید نمیکنند. پزشکان امیدوارند در آیندهای بسیار نزدیک، ارتشی از این زنوباتها را برای پاکسازی رسوبات داخل رگها، انتقال مستقیم دارو به تومورهای سرطانی و یا حتی جمعآوری ریزپلاستیکها از اقیانوسها اعزام کنند. ما در آستانه دورانی هستیم که مرز میان «ساختهشدن» و «متولد شدن» بهکلی از بین رفته است.
کدهای ژنتیکی
تولد رباتهای زنده، سؤالی بزرگ را پیش روی بشر میگذارد: آیا ما مجاز هستیم به این شکل در کدهای ژنتیکی نظام خلقت دست ببریم؟ باوجود تمام مزایای خیرهکننده در پزشکی، چالشهای اخلاقی پیرامون این فناوری همچنان داغ است. اما یک چیز قطعی است؛ زنوباتها نشان دادند که آینده فناوری دیگر در سیمها و مدارها نیست، بلکه در سلولها و نهفته است.
