همشهری آنلاین - یکتا فراهانی: سکوت گیاهان به معنای بیخبری آنها نیست. تحقیقات جدید نشان میدهد زیر لایههای سبز و آرام طبیعت، یک سیستم ارتباطی فوقپیچیده در جریان است که شباهت عجیبی به سیستم عصبی انسان دارد. برای قرنها، ما گیاهان را موجوداتی منفعل میپنداشتیم که تنها وظیفهشان فتوسنتز و رشد است. اما اکنون، مرزهای بین دنیای گیاهان و جانوران در حال فروریختن است. دانشمندان در یک کشف تکاندهنده که در صدر اخبار مجلات معتبری چون Science و Nature قرار گرفته، دریافتهاند که گیاهان نهتنها حس میکنند، بلکه دارای نوعی حافظه و سیستم پردازش اطلاعات هستند که شباهت ساختاری به اعصاب انسان دارد.
انقلاب سبز در آزمایشگاههای بیولوژی
همه چیز از یک آزمایش ساده روی گیاه «آرابیدوپسیس» شروع شد. محققان با استفاده از حسگرهای نوری پیشرفته متوجه شدند وقتی یک برگ مورد هجوم حشره قرار میگیرد، پیامی الکتریکی با سرعت باورنکردنی به سایر نقاط گیاه ارسال میشود. این پیام، دقیقاً مشابه پالسهای عصبی در بدن انسان است که درد یا خطر را گزارش میدهند. این کشف ثابت کرد که گیاهان بسیار سریعتر از آنچه فکر میکردیم به محیط اطراف خود واکنش نشان میدهند.
بیشتر بخوانید:
«هوش» ارثی است یا نه؟
فرمولی برای «باهوشتر شدن» که هیچ ربطی به IQ ندارد
اینترنت جنگل
اما داستان به داخل ساقه ختم نمیشود. این هوش سبز از طریق شبکهای از قارچهای زیرزمینی به دیگر گیاهان نیز متصل است. دانشمندان این شبکه را «اینترنت جنگل» نامیدهاند. گیاهان از این طریق نهتنها مواد مغذی را با هم تقسیم میکنند، بلکه درباره حضور آفات یا تغییرات اقلیمی به همنوعان خود هشدار میدهند. این یعنی وقتی شما یک گیاه را در گوشهای از باغچه آبیاری میکنید، ممکن است کل باغچه از این سخاوت شما باخبر شود!
حافظهای بدون نیاز به مغز
شاید عجیبترین بخش این تحقیق، توانایی یادگیری گیاهان باشد. آزمایشها نشان دادهاند بعضی گلها میتوانند زمانهای خاصی از روز را که زنبورها برای گردهافشانی میآیند، بهخاطر بسپارند و دقیقاً در همان زمان شهد تولید کنند. آنها حتی تجربههای تلخ گذشته، مثل خشکسالیهای شدید را در کدهای اپیژنتیک خود ذخیره میکنند تا در آینده در برابر آن مقاومتر باشند. این نوعی از هوش است که نیازی به لوبهای مغزی ندارد؛ اما با همان دقت عمل میکند.
فرستندههای نامرئی در هوا
گیاهان علاوه بر پیامهای الکتریکی، از پیامرسانهای شیمیایی هم استفاده میکنند. آنها با آزادکردن بوهای خاص (ترکیبات آلی فرار)، به حشرات شکارچی خبر میدهند که آفتها به سراغشان آمدهاند تا آنها را نجات دهند! در واقع، هر بویی که ما از گیاهان حس میکنیم، یک کد یا یک جمله در زبان پیچیده آنهاست که برای بقا طراحی شده است.
