به گزارش خبرگزاری مهر، محمد حسن زاده در افتتاحیه کنفرانس و نمایشگاه فناوریهای آینده (ایفتکس) که امروز سهشنبه دوم دی ماه برگزار شد، گفت: ما در دورهای زندگی میکنیم که آینده دیگر یک مفهوم دوردست نیست؛ بلکه بهتدریج وارد خانهها، شهرها، دانشگاهها و حتی بدن ما شده است. برای نخستین بار در تاریخ بشر، چندین فناوری تحولآفرین مثل هوش مصنوعی، زیستفناوری، انرژیهای پاک، شهرهای هوشمند، جهانهای مجازی، و فناوریهای فضایی بهطور همزمان در حال پیشرفتاند.
وی ادامه داد: این فناوریها جدا از هم نیستند؛ بلکه در حال همگرا شدن هستند و شیوهی زندگی، حکمرانی، یادگیری و حتی بقای ما را دگرگون میکنند.
رئیس پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران درباره تحولات شگرف در زمینه فناوریهای آینده گفت: هوش مصنوعی امروز دیگر صرفاً یک نرمافزار نیست؛ بلکه در حال تبدیل شدن به زیرساختی حیاتی، مشابه برق یا اینترنت است. در سطوح مختلف هوش مصنوعی تأثیرگذاری بالایی یافته است. ترکیب این فناوریها یک پیام روشن دارد اینکه فرایند تصمیمگیری در حال هوشمند شدن است. به مدد فناوری هوش مصنوعی شهرها پیش از بروز ترافیک آن را پیشبینی میکنند، بیمارستانها پیش از ظهور علائم بیماری هشدار میدهند، و دولتها سیاستها را پیش از اجرا شبیهسازی میکنند.
وی خاطر نشان کرد: با وجود پتانسیلها در کشور امروز پرسش اصلی این نیست که «آیا میتوانیم هوش مصنوعی بسازیم؟» بلکه این است که چگونه میتوانیم آن را خردمندانه حکمرانی کنیم؟
حسنزاده با اشاره به پیشرفتهای امروز گفت: با وجود پیشرفتهای فراوان فناوری مهمترین فناوری آینده، نه هوش مصنوعی و نه رایانش کوانتومی است؛ بلکه خِرَد انسانی توأم با اخلاق است. اگر بتوانیم فناوری را با اخلاق، نوآوری را با شمول، و هوشمندی را با مسئولیت پیوند دهیم، آینده چیزی نخواهد بود که بر ما اتفاق بیفتد؛ بلکه آیندهای خواهد بود که با هم آگاهانه میسازیم.
وی با تاکید بر نقش دولت به عنوان نهاد تنظیمگر گفت: دولت به عنوان موجودیت اثر گذار باید با برعهده گرفتن نقشهای تنظیم گری، ارتباط گستری بین المللی، و پشتیبانی از بخش خصوصی در توسعه و کاربست فناوریهای آینده نقش آفرینی کند.
رئیس پژوهشگاه ایرانداک به وظایف دولت در این زمینه پرداخت و گفت: دولتها باید از حکمرانی سنتی عبور کنند و به حکمرانی پیشنگر برسند. پشتیبانی و بهره برداری از ساختارهای آیندهپژوهی و فناوریهای نوظهور؛ استفاده از داده، هوش مصنوعی و شبیهسازی در سیاستگذاری؛ تنظیمگری پویا بهجای قوانین ایستا؛ تدوین «چارچوب مناسب برای فناوریهای آینده» با افق بلندمدت از جمله مقدمات این تحول است.
وی ادامه داد: همچنین دولتها باید سرمایهگذار هوشمند باشند، نه صرفاً توزیعکننده بودجه. تمرکز ویژه بر هوش مصنوعی و رایانش کوانتومی، زیستفناوری و سلامت دیجیتال، انرژیهای پاک و هیدروژن سبز، شهرهای هوشمند و زیرساخت داده، امنیت سایبری و فناوریهای فضایی میتواند فضا را برای توسعه سرمایه گذاری فراهم کند.
وی افزود: صندوقهای سرمایهگذاری خطرپذیر دولتی–خصوصی، خرید تضمینی فناوریهای راهبردی، حمایت هدفمند از پروژههای پرریسک اما اثرگذار از جمله ابزارهای دولت در این زمینه هستند و تقویت جدی و هدفمند این ساختارها میتواند کمک کننده مؤثر باشد.
حسن زاده به نقش دولت در توسعه زیرساختهای داده و دیجیتال پرداخت و گفت: آینده بدون داده ممکن نیست. ایجاد زیرساخت ملی داده؛ استانداردسازی دادههای شهری، سلامت، انرژی و آموزش؛ راهاندازی دوقلوهای دیجیتال برای شهرها و صنایع؛ و تضمین حاکمیت داده و حریم خصوصی شهروندان باید به صورت عمیق مورد توجه قرار گیرد.
وی به ضرورت اصلاح نظام آموزش و مهارت تاکید کرد و ادامه داد: دولتها باید آموزش را با آینده همراستا کنند. بازطراحی برنامههای درسی با تمرکز بر: تفکر سیستمی، سواد داده و هوش مصنوعی، اخلاق فناوری؛ توسعه آموزشهای میانرشتهای؛ و حمایت از یادگیری مادامالعمر و بازآموزی نیروی کار بیش از پیش ضروری است.
رئیس ایرانداک با اشاره به پیوند دانشگاه، صنعت و جامعه گفت: دانش بدون کاربرد، مزیت رقابتی نمیسازد.تقویت دفاتر انتقال فناوری و کارگزاری دانش، حمایت از پارکهای علم و فناوری و شتابدهندهها، تبدیل دانشگاهها به مراکز حل مسئله ملی، و تشویق پروژههای مشترک بین دولت، دانشگاه و صنعت امر اجتناب ناپذیر هستند.
وی درباره سیاستگذاری اخلاقی و انسانی فناوری اظهار کرد: فناوری بدون اخلاق، خطر است. تدوین چارچوب ملی اخلاق هوش مصنوعی، چارچوبهای شفاف برای دادههای سلامت، ویرایش ژن، و نظارت دیجیتال؛ و تضمین عدالت، شمول و عدم تبعیض فناورانه ضروری است.
وی یکی دیگر از وظایف دولتها را تحول دیجیتال و تابآوری اقلیمی عنوان کرد و گفت: دولتها باید آینده را با اصول پایدار و سازنده بسازند، نه پرهزینهتر. در این زمینه ارتقای سرمایهگذاری در انرژیهای پاک و شبکههای هوشمند، حمایت از فناوریهای کاهش و جذب کربن، هوشمندسازی مصرف آب، انرژی و حملونقل، و پیوند سیاست اقلیمی با نوآوری و اشتغال لازم است.
به گفته حسنزاده؛ توسعه شهرهای هوشمند انسانمحور نیز یکی دیگر از وظایف دولت در این دوران است. اجرای پایلوتهای شهر هوشمند در شهرهای منتخب، استفاده از هوش مصنوعی در رفع چالشهایی مانند ترافیک، آلودگی، خدمات شهری؛ مشارکت شهروندان در طراحی خدمات دیجیتال، و شفافیت و پاسخگویی در مدیریت شهری باید در دستور کار قرار گیرد.
وی با اشاره به اهمیت تقویت امنیت آینده گفت: امنیت آینده امنیتی چندلایه است. آمادگی برای عصر تحولات شتابان در امنیت سایبری، حفاظت از زیرساختهای حیاتی دیجیتال، مقابله با تهدیدات شناختی و اطلاعات نادرست، و همکاری منطقهای و بینالمللی در امنیت فناوری اجزای جدانشدنی آن به شمار میروند.
رئیس ایرانداک به نقش دیپلماسی فناوری و همکاری بینالمللی پرداخت و افزود: با تحولات در فناوریهای آینده، آیندهای جهانی است. مشارکت فعال در پروژههای بینالمللی فناوری، دیپلماسی علمی و فناورانه، جذب نخبگان و همکاری با ایرانیان خارج از کشور، و استفاده از فناوری بهعنوان ابزار قدرت نرم نیازمند جایگاهی مناسب در حکمرانی آینده گراست.
وی خاطر نشان کرد: کشور ما از نظر استعداد و محتوای علمی و ساختار دانشگاهی در زمره پیشگامان است و سرمایه گذاری آحاد ایرانیان در تحصیل فرزندان به عنوان سرمایه گذاری نهفته همیشه در جریان بوده و بیشتر اختراعات دنیای باستان و قدیم ریشه در ایران زمین داشته است. تداوم این روند نیازمند حکمرانی از نوع جدید و متناسب با نیازمندیهای در حال تغییر است.
وی تاکید کرد: حکمرانی آیندهنگر حکمرانی است که تنظیمگر هوشمند باشد، نه مانع نوآوری؛ سرمایهگذار راهبردی باشد، نه هزینهکننده منفعل؛ و توانمندساز جامعه باشد، نه فقط ارائهدهنده خدمات.
