همشهری آنلاین- مریم شیرافکن : درحالیکه فناوری هر روز وعده میدهد ما را هوشمندتر کند، پژوهشها نشان میدهد همان تکنولوژی مهمترین توانایی مغز را تهدید میکند: قدرت تفکر عمیق. روند نزولی IQ در کشورهای توسعهیافته نشان میدهد ریشه این چالش در شیوه زندگی مدرن است، نه ژنتیک.
اثر فلین و توقف یک روند صدساله
برای بیشتر قرن بیستم، بهرههوشی انسانها در سراسر جهان رو به افزایش بود. پدیده «اثر فلین» نشان میداد که میانگین IQ هر دهه سه تا پنج واحد بالا میرود. اما از دهه ۹۰ میلادی، این جهش متوقف و حتی در برخی کشورها معکوس شد.
[ «اثر فلین» نامی است که به افزایش قابل توجّه و مداوم امتیازات آزمون هوش در بسیاری از مناطق جهان دادهاند.]
نشانههای کاهش هوش در جهان توسعهیافته
تحلیل گسترده سال ۲۰۲۳ کاهش توان شناختی را در آمریکا تأیید کرد. اروپا نیز با روندی مشابه مواجه است؛ از کاهش چهار واحدی IQ در فرانسه گرفته تا افت ثابت در کشورهای شمال اروپا.
ژنها مقصر نیستند
بررسی ۷۳۰ هزار فرد در نروژ نشان میدهد ریشه این کاهش، عوامل محیطی است. یعنی این سبک زندگی مدرن ماست که ذهن را عقب میبرد، نه DNA.
نقش تکنولوژی در فرسایش توان ذهنی
فناوری که قرار بود ما را تواناتر کند، حالا در جایگاه متهم ایستاده است. تمرکز عمیق جای خود را به اسکرول بیپایان، نوتیفیکیشنها و چندوظیفگی داده است. مغز برای رشد به سکوت، مکث و توجه متمرکز نیاز دارد؛ عناصری که در زندگی دیجیتال کمیاب شدهاند.
بازگشت نخبگان به یک مهارت «کهنه»
گروهی از افراد بسیار موفق، برخلاف جریان عمومی، به مهارتی بازگشتهاند که زمانی بیارزش تلقی میشد: تفکر عمیق بدون دخالت تکنولوژی. آنها آگاهانه زمانهایی را برای «فکر کردن بیصدا» کنار میگذارند؛ فضایی که در آن ایده شکل میگیرد و ذهن سازمان مییابد.
تمرکز عمیق؛ مهارت طلایی قرن ۲۱
متخصصان شناختی معتقدند قدرت تمرکز عمیق امروز یک مزیت کمیاب است. مهارتی که میتواند روند نزولی عملکرد ذهنی را اصلاح کند و ظرفیتهای مغز را دوباره فعال سازد.
منبع : medium
