بررسی علل چنگ زدن در کودکان و نوزادان و راهکارهای درست مقابله با آن

مجموعه: بچه های سالم

بازتاب چنگ زدن یکی از انواع بازتاب ها در نوزادان است

چنگ زدن کودکان و نوزادان

علت چنگ زدن در کودکان

چنگ زدن در کودکان در سنین مختلف علت های گوناگونی دارد که در این مقاله از بیتوته به آن ها می پردازیم. 

چنگ زدن در نوزادان

چنگ زدن یکی از بازتاب‌های نوزادی است که به صورت فطری در نوزادان وجود دارد. نوزادان در بدو تولدشان هنوز هیچ رفتار ارادی را یاد نگرفته‌اند، پس به وسیله بازتاب‌های فطری با محیط برخورد می‌کنند. 

بازتاب چنگ زدن یکی از انواع بازتاب هاست که در در نوزادان به صورت یک عمل ذاتی انجام می شود و کودک را برای چنگ زدن ارادی در آینده که از مهارت های حرکتی ظریف (حرکاتی مثل بستن بند کفش، برداشتن اشیای ریز، استفاده از قیچی ) می باشد آماده می کند .

اگر انگشتتان یا هر شیء دیگر را کف دست نوزادتان قرار دهید، او مشتش را می‌بندد و به انگشت شما چنگ می‌زند. بازتاب چنگ زدن در سه تا چهار ماهگی از بین می رود پس از این زمان به چنگ زدن ارادی تبدیل می‌شود.

تبدیل شدن این بازتاب نوزاد به چنگ زدن ارادی برای رشد مهارت های حرکت دستی در نوزادان ضروری می باشد و نوزاد برای این‌که بتواند چیزی را به طور ارادی بگیرد، ‌باید قبلاً بازتاب چنگ زدن را از دست داده باشد. 

چنگ زدن در کودکان 1 تا 2 ساله

چنگ زدن در کودکان 1 تا 2 ساله کاملا طبیعی است

اگر کودک شما به تازگی بر روی صورت یا دست شما یا اطرافیانش چنگ میزند و یا حتی گاهی به صورت خود یا دوستش چنگ میزند بهتر که نگران نباشید.

چنگ زدن در کودکان 1 تا 2 ساله کاملا طبیعی است. کودک تان در این سن توانایی های دست ورزی پیدا کرده است و انگیزه بسیاری در لمس کردن، به دست گرفتن و پرت کردن اشیا پیدا می کند. از دستانش مانند یک گازانبر برای چنگ زدن و دستکاری اشیا استفاده می کند. 

بهتر است اشیای مختلف با جنس ها و بافت های مختلف (نرم، زبر، صیقلی و مشبک) در اختیار کودک خود قرار دهید تا حس کنجکاوی اش ارضا شود. 

با کودکتان بازی هایی را انجام دهید که باعث تقویت مهارتهای حرکتی دست و انگشتان او می شود مانند انداختن اشیا به داخل جعبه، ورق زدن کتاب، درآوردن توپ های کوچک با قاشق از داخل ظرف و ... . 

با وجود طبیعی بودن چنگ زدن در کودکان 1 تا 2 ساله باید توجه داشته باشید که این رفتار به یک رفتار ادامه دار در سنین بالاتر تبدیل نشود برای جلوگیری از این اتفاق باید سعی کنید نسبت به رفتار چنگ زدن کودک خود کاملا بی اعتنا باشید و واکنش تندی از خود نشان ندهید تا با بزرگ شدن کودکتان این رفتار در او تبدیل به عادت نشود. 

چنگ زدن در کودکان بیشتر از 2 سال

معمولا در کودکان بزرگتر رفتارهایی مانند چنگ زدن به دلیل دستیابی به خواسته هایشان است

چنگ زدن در کودکان میتواند علت های گوناگونی داشته باشد. معمولا در کودکان بزرگتر رفتارهایی مانند چنگ زدن، کتک زدن، گریه کردن و پافشاری کردن به دلیل دستیابی به خواسته هایشان است. 

هنگامی که فرزندتان از شما خواسته ای دارد اما شما به دلائلی از برآورده کردن خواسته او امتناع می کنید. او بیشتر پافشاری می کند اما شما هنوز مقاومت می کنید. او شروع به گریه کردن و چنگ زدن می کند و تا جایی این رفتار را ادامه می دهد که شما ناچار می شوید به خواسته ی او عمل کنید با این رفتار کودک شما یاد می گیرد که هر چیزی را می تواند با پافشاری، گریه و چنگ زدن بدست آورد و حال آنکه چنانچه در همان اولین درخواست کودک بدون هیچ مقاومتی به خواسته او عمل می کردید،، چنین عادتی در کودک شما شکل نمی گرفت. 

گاهی علت چنگ زدن در کودکان جلب توجه منفی از والدین و اطرافیان است

گاهی علت چنگ زدن در کودکان جلب توجه منفی از والدین و اطرافیان است. هنگامی که کودک شما برای اولین بار اقدام به چنگ زدن میکند و با واکنش تند شما و اطرافیانش مواجه میشود موجب نهادینه شدن این رفتار در او برای جلب توجه بیشتر از شما می شود. در این مواقع بهتر است در برابر چنگ زدن کودک خود واکنشی از خود نشان ندهید و این رفتار  او را نادیده بگیرید تا خود به خود رفتار او به سمت خاموشی سوق پیدا کند. 

یکی دیگر از دلایل چنگ زدن در کودکان کم تجربگی کودک است. کودک هنوز نمی داند وقتی کسی را دوست دارد می تواند صورتش را نوازش کند. نه اینکه به صورت او چنگ بزند. اما معمولا بزرگترها این واکنش کودک را مبنی بر پرخاشگری او می دانند. و واکنش های تندی نشان می دهند که باعث می شود این رفتار در کودک به یک عادت رفتاری تبدیل شود.

از دیگر دلایل چنگ زدن در کودکان عدم توانایی برقراری ارتباط کلامی با کودک است. چون این کودکان نمیتوانند به خوبی صحبت کنند و منظور و مفهوم خود را به دیگران برسانند به ابزارهایی مانند چنگ زدن و جیغ کشیدن متوسل می شوند. 

راهکارهایی برای اصلاح رفتار چنگ زدن در کودکان:

مهم ترین کار در بر طرف کردن مشکلات رفتاری کودکان، بر قرار کردن ارتباط عاطفی میباشد

مهم ترین کار در بر طرف کردن مشکلات رفتاری کودکان، بر قرار کردن ارتباط عاطفی والدین با کودک می باشد. ممکن است بگوئید هر مادری فرزند خود را دوست دارد و به او عشق می ورزد؛ بله این مطلب درست است اما منظور من رعایت کردن نکات ریزی است که ممکن است از دید شما مخفی بماند.

تا زمانی این پل بین شما و کودک ایجاد نشده است، تلاش های تربیتی شما فایده ای ندارد و به هیچ نتیجه ای نمی رسد. پس در اولین گام باید تلاش کنید که این پل بین شما و کودکتان بر قرار شود؛ برای برقرااری این پل ارتباطی میتوانید از روش های زیر استفاده کنید:

1. بازی های هیجانی و پر سر و صدا زیاد انجام دهید. بازی هایی مثل دنبال بازی، آب بازی، آرد بازی و رنگ بازی. به پارک بروید؛ بدوید و جیغ بزنید تا انرژی کودک تخلیه شود. 

2. حداقل روزی یک ساعت در بهترین زمانی که کودکتان حوصله بازی دارد همراه او بازی مورد علاقه اش را انجام دهید. شاید این مطاب به نظر شما ساده بیاید اما در حل مشکلات کودکان، این تکنیک کارایی زیادی دارد.

3. در مقابل چنگ زدن کودک خود صبور باشید و عصبانی نشوید. از این فرصت ها برای آموزش کودک خود استفاده کنید و به او بگویید که چگونه باید برای به دست آوردن خواسته هایش عمل کند. 

4. کودکان از نوع برخورد اطرافیان، واکنش بعدی را انجام می دهند؛ پس بهتر است در مقابل برخی از رفتارهای کودک خود مانند چنگ زدن بی تفاوت باشید و اصطلاحا نقطه ضعف دست کودک خود ندهید تا به مرور این رفتار در او خاموش شود. هنگامی که در مقابل چنگ زدن کودکتان عصبانی و خشمگین می شوید به او یاد میدهید که برای برآشفته شدن شما باید چه کاری انجام دهد. 

اگر بد رفتاری‌ کودک نشانه اعتراض وی است، به او و اعتراضش گوش دهید

5. اگر تجربه نشان داده که کودک شما در شرایط خاصی اقدام به چنگ زدن می کند سعی کنید زمینه بروز این گونه رفتارها را کاهش دهید. مثلا اگر کودک شما هنگامی که سر او داد میزنید دست به چنگ زدن می زند ، سعی کنید خود و دیگران چنین رفتاری با او نداشته باشید.

6. در انتخاب‌ فیلم و کارتون نیز دقت‌ نموده و شرایطی‌ فراهم‌ آورید تا فیلم و کارتونی‌ که مناسب‌ سن‌ وی‌ نیست را نبیند.

7. اگر بد رفتاری‌ کودک نشانه اعتراض وی است، به او و اعتراضش گوش دهید؛ زیرا گاه بد رفتاری‌ در بچه ها نشانه اعتراض آنهاست. این نوعی رفتار تلافی جویانه است که برخی از کودکان در پیش می گیرند؛ زیرا احساس می کنند فقط با اینگونه رفتارها است که می توانند نارضایتی خود را نشان دهند.

8. همیشه سعی کنید رفتارهای مثبت کودک را مورد تشویق و توجه قرار دهید به خصوص در موارد عدم چنگ زدن کودک. جهت تقویت رفتارهای مثبت می توان از جدول رفتاری و امتیاز دادن بهره برد .البته با توجه به سن او باید بیشتر بصورت دیداری باشد تا بتواند بفهمد؛ یعنی قرار گرفتن و بالا رفتن امتیازات را ببیند.

گردآوری: بخش کودکان بیتوته