اختلال وسواس فکری دوره بارداری، اختلال جدی و خطرناک

طبیعی است که هر والدی نگران سلامت کودک خود باشد و در دوران بارداری و بعد از زایمان به خوبی از خود مراقبت کند، اما برای برخی از والدین، این نگرانی‌ها می‌توانند باعث اختلال وسواس فکری دوره بارداری شوند که ممکن است خطرناک باشد و در روند عادی زندگی تداخل ایجاد کند.  

بیشتر بخوانید: این رفتارها یعنی شما وسواسی هستید!

در این مقاله می‌خوانید:

• اختلال وسواس فکری چیست؟
• دلایل وسواس فکری در دوره بارداری
• علائم و نشانه‌های اختلال وسواس فکری دوره بارداری
• عوارض وسواس فکری در دوران بارداری
• درمان اختلال وسواس فکری دوره بارداری

اختلال وسواس فکری چیست؟

OCD یک اختلال سلامت روان است که افراد را به طرق مختلف درگیر می‌کند. این اختلال معمولاً باعث ایجاد افکار یا الگوهای رفتاری خاصی می‌شود که اغلب با وسواس و اجبار همراه هستند. علائم OCD در حدود یک سوم از افرادی که از قبل به این بیماری مبتلا هستند، با بارداری و زایمان ممکن است بدتر شود؛ اما برای برخی دیگر، بارداری و زایمان تأثیری بر OCD آن‌ها ندارد یا حتی برعکس، می‌تواند علائم‌شان را بهبود بخشد.

بیشتر بخوانید: اختلال وسواس در ازدواج، چه راه حلی دارد؟

دلایل وسواس فکری در دوره بارداری

دقیقاً مشخص نیست که چه چیزی باعث OCD می‌شود، اما برخی از عوامل احتمالی عبارتند از:

• داشتن یک عضو از خانواده که مبتلا به OCD است.
• یک سری تفاوت‌های مغزی مانند نواحی با فعالیت زیاد یا سطوح پایین ماده شیمیایی به نام سروتونین
• تروماهای زندگی، مانند مورد آزار و اذیت و سوء استفاده قرار گرفتن یا نادیده گرفته شدن
• بعضی از ویژگی‌های شخصیتی، مانند دقیق بودن یا داشتن استانداردهای شخصی بالا

OCD می‌تواند افراد را در هر دوره‌ای از زندگی تحت تاثیر قرار دهد، اما به نظر می‌‌رسد که بارداری یا زایمان در برخی از افراد می‌تواند باعث OCD ‌شود. در واقع، تغییرات هورمونی دوران بارداری ممکن است برای برخی از افراد مشکل ساز باشند یا این‌که تروماهای قبلی زندگی به نحوی در این دوران خودشان را نشان دهند. 

بیشتر بخوانید: مدیریت کنترل اضطراب چگونه است؟ راهکارهایی برای کاهش اضطراب

علائم و نشانه‌های اختلال وسواس فکری دوره بارداری

OCD می‌تواند افراد را به روش‌های مختلفی درگیر کند، اما معمولاً دارای سه بخش اصلی است:

• وسواس: شامل افکار، تصاویر یا اصرارهای درونی مداوم، ناخواسته و اغلب ناراحت کننده‌ای که بارها و بارها در ذهن ظاهر می‌شوند. به عنوان مثال می‌توان به تصاویری که مکرراً در مورد آسیب رساندن تصادفی یا عمدی به کودک در ذهن شما می‌آیند، اشاره کرد.
• استرس: احساس اضطراب شدید، گناه یا افسردگی ناشی از این افکار وسواسی
• اجبار: فعالیت‌های تکراری که برای کاهش اضطراب یا احساسات ناشی از وسواس انجام می‌شوند. به عنوان مثال، چک کردن مکرر درب قفل شده یا تکرار یک عبارت خاص در ذهن.

بیشتر بخوانید: استرس دوران بارداری، چگونه آن را کنترل کنیم؟

در بارداری، ترس از آسیب رساندن تصادفی به نوزاد ممکن است منجر به اجبار شود

رفتار اجباری به طور موقت اضطراب را تسکین می‌دهد، اما وسواس و اضطراب به زودی برمی‌گردد و این چرخه را دوباره آغاز می‌کند. در بارداری، ترس از آسیب رساندن تصادفی به نوزاد ممکن است منجر به اجبار شود و رفتارهایی مانند شستن بیش از حد دست‌ها یا محدود کردن رژیم غذایی را برای شما ایجاد کند. پس از زایمان نیز ترس از آسیب رساندن عمدی به نوزاد ممکن است منجر به اجتناب از انجام کارهای خاص یا وسواس ذهنی برای از بین بردن افکار منفی شود. سایر علائم OCD در دوران بارداری و پس از زایمان عبارتند از:

• ترس شدید از این‌که چیزی که کودک شما استفاده می‌کند، مانند شیشه شیر یا اسباب بازی، آلوده به میکروب باشد.
• تصاویر یا افکار ناخواسته درباره آسیب رساندن به کودک
• شستن یا استریل کردن وسایل کودک به طور مکرر و بیش از حد
• چک کردن مکرر کودک در طول شب برای اطمینان از نفس کشیدن او
• درخواست مکرر از اطرافیان که به شما بگویند مادر خوبی هستید و کارتان را درست انجام می‌دهید.

بیشتر بخوانید: چگونه مادر خوبی باشیم؟

عوارض وسواس فکری در دوران بارداری

عوارض وسواس فکری در دوران بارداری و پس از زایمان در افراد مختلف فرق می‌کند. با این حال، بعضی از عوارض رایج عبارتند از:

• کاهش زمان فیزیکی یا فضای عاطفی برای وقت گذراندن با نوزاد 
• کاهش دلبستگی و پیوند بین والدین و نوزاد 
• نرخ پایین شیردهی
• تاثیر ناخوشایند بر روابط شما با همسر، خانواده و دوستان‌تان
• آسیب فیزیکی به عنوان مثال، درد گرفتن پوست دست‌ها به دلیل شستن بیش از حد

بیشتر بخوانید: روحیه در دوران بارداری، چه اهمیتی دارد؟

اکثر والدین می‌توانند با وجود علائمی که دارند به خوبی از کودک خود مراقبت کنند.

برخی از والدین ممکن است احساس کنند که به دلیل داشتن این علائم، پدر و مادر خوبی نیستند. آن‌ها از این می‌ترسند که نتوانند به خوبی از کودک‌شان مراقبت کنند یا این‌که توسط والدین دیگر قضاوت شوند. این ترس‌ها باعث می‌شود که نتوانند مشکلات خود را با متخصصان روانشناس در میان بگذارند و به اشتباه، درمان را به تعویق بیندازند. خطاب به این والدین باید بگوییم که وسواس‌های مرتبط با OCD بازتابی از شخصیت شما نیستند. در واقع، پدر و مادرها تقریباً همیشه اصلاً نمی‌خواهند که افکار مزاحم خود را عملی کنند.
در نتیجه، اگرچه والدین مبتلا به OCD ممکن است از آسیب رساندن به کودک خود بترسند، اما هیچ موردی ثبت نشده است که افراد مبتلا به OCD به افکار وسواسی خود جامه عمل بپوشانند. در واقع، اکثر والدین می‌توانند با وجود علائمی که دارند به خوبی از کودک خود مراقبت کنند.

بیشتر بخوانید: سلامت روانی در بارداری/ ویدئو

درمان اختلال وسواس فکری دوره بارداری

فرد مبتلا به این OCD، خودش وسواس فکری‌اش را انتخاب نکرده است و در آن تقصیری ندارد.

قبل از هر چیز باید یادتان باشد که OCD دوران بارداری یک بیماری است و می‌تواند درمان شود. فرد مبتلا به این OCD، خودش وسواس فکری‌اش را انتخاب نکرده است و در آن تقصیری ندارد. با این حال، کمک و درمان مورد نیاز در افراد مختلف بسته به شدت این بیماری تعیین می‌شود. به طور کلی، در موارد خفیف، یک سری راهکارهای شخصی کارساز خواهد بود، اما در موارد شدید، باید به یک متخصص روانشناس مراجعه شود. 

بیشتر بخوانید: فشار روانی در بارداری، اثر آن مغز کودک

دو درمان اصلی برای OCD عبارتند از: درمان‌های گفتاری و داروهای ضد افسردگی که می‌توان آن‌ها را به تنهایی یا ترکیبی استفاده کرد و تحقیقات نشان می دهد که هر دو می‌توانند موثر باشند.

• دارو درمانی: پزشک معمولاً نوعی داروی ضد افسردگی به نام مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) را تجویز می‌کند که می‌تواند تعادل مواد شیمیایی در مغز را تغییر دهد و در کاهش علائم وسواس اجباری موثر باشد. 
• درمان روان‌شناختی: معمولاً نوع خاصی از درمان شناختی رفتاری (CBT) وجود دارد که به مقابله با ترس‌ها و افکار وسواس‌آمیز کمک می‌کند، اما در عین حال، اجباری به کار نمی‌برد. البته علاوه بر این، سایر درمان‌های گفتاری شامل درمان بین فردی و ذهن آگاهی نیز می‌توانند کمک کننده باشند. 

بیشتر بخوانید: بهداشت روان در بارداری، چه روندی دارد؟

کلام آخر

بچه دار شدن زندگی شما را برای همیشه تغییر می‌دهد و طبیعی است که استرس زا باشد. با این حال، اگر احساس می‌کنید نگرانی و اضطراب شما به حدی است که زندگی عادیتان را مختل می‌کند یا مراقبت‌های خیلی افراطی انجام می‌دهید، ممکن است دچار اختلال وسواس فکری دوره بارداری شده باشید که برای درمان آن می‌توانید به پزشک مراجعه کنید. 

برای اطلاعات بیشتر و آشنایی با متخصص زنان، به کلینیک نی نی بان سر بزنید.