علل ناباروری در زنان چیست؟ ۱۰ علت اصلی نازایی در زنان

علل ناباروری در زنان چیست و عوامل خطر آن کدام است؟ آیا می‌توان از ناباروری پیشگیری کرد؟ پاسخ این پرسش‌ها را در این مقاله خواهید یافت.
ناباروری در حدود یک‌سوم مواقع ناشی از عوامل زنانه و در حدود یک‌سوم موارد، ناشی از هر دو عامل زنانه و مردانه است. عوامل مردانه و عوامل ناشناخته، علل دیگر ناباروری هستند.
تشخیص علل ناباروری زنان می‌تواند دشوار باشد. بسته به علت ناباروری، درمان‌های زیادی وجود دارد و حتی بسیاری از زوج‌های نابارور بدون درمان، بچه‌دار می‌شوند.

علائم ناباروری زنانه چیست؟

علامت اصلی ناباروری، ناتوانی در باردار شدن است. چرخه قاعدگی خیلی طولانی (35 روز یا بیشتر)، چرخه قاعدگی خیلی کوتاه (کمتر از 21 روز)، نامنظم بودن پریود، یا پریود نشدن می‌تواند به این معنی باشد که شما تخمک‌گذاری نمی‌کنید. ممکن است هیچ علامت یا نشانه دیگری نداشته باشید.

بیشتر بخوانید: درمان قطعی ناباروری، روش های موجود

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟

زمان مراجعه به پزشک و دریافت کمک، به سن شما بستگی دارد:

• تا سن 35 سالگی، اکثر پزشکان توصیه می‌کنند که حداقل یک سال قبل از انجام آزمایش یا درمان، اقدام به بارداری کنید.
• اگر بین 35 تا 40 سال دارید، پس از شش ماه تلاش، به پزشک مراجعه کنید.
• اگر بیش از 40 سال دارید، پزشک ممکن است فورا آزمایش یا شروع درمان را به شما پیشنهاد کند.
• همچنین اگر شما سابقه پریودهای نامنظم یا دردناک، بیماری التهابی لگن، سقط‌های مکرر، درمان سرطان یا اندومتریوز، یا اگر شما یا همسرتان مشکلات باروری شناخته شده دارید، ممکن است پزشک فورا تجویز آزمایش یا درمان را آغاز کند.

فرایند تولید مثل

برای اینکه بارداری اتفاق بیفتد، هر مرحله از فرآیند تولید مثل باید به درستی انجام شود. مراحل این فرآیند، عبارتند از:

• یکی از دو تخمدان، یک تخمک بالغ آزاد می‌کند.
• تخمک توسط لوله فالوپ گرفته می‌شود.
• اسپرم از دهانه رحم و از طریق رحم به سمت به لوله فالوپ شنا می‌کند تا برای لقاح به تخمک برسد.
• تخمک بارور شده، از لوله فالوپ به سمت رحم حرکت می‌کند.
• تخمک بارور شده به داخل رحم می‌چسبد (لانه‌گذاری) و رشد می‌کند.

  ---

  بیشتر بخوانید: علل ناباروری چیست؟

  ---

دستگاه تناسلی زنان

تخمدان‌ها، لوله‌های فالوپ، رحم، دهانه رحم و واژن که کانال واژن هم نامیده می‌شود، دستگاه تناسلی زنانه را تشکیل می‌دهند.

علل ناباروری در زنان چیست؟

در زنان، عوامل متعددی می‌توانند روند تولید مثل را مختل کنند. ناباروری زنان در اثر یک یا چند عامل زیر ایجاد می‌شود:

اختلالات تخمک گذاری

مشکلات مربوط به تنظیم هورمون‌های تولید مثل توسط هیپوتالاموس یا غده هیپوفیز یا مشکلات در تخمدان می‌تواند باعث اختلال در تخمک‌گذاری شود.

1- سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) 

سندرم تخمدان پلی کیستیک باعث عدم تعادل هورمونی می‌شود که بر تخمک‌گذاری تاثیر می‌گذارد. تنبلی تخمدان، شایع‌ترین علت ناباروری زنان است و با مقاومت به انسولین و چاقی، رشد غیر طبیعی مو در صورت یا بدن و آکنه همراه است. 

بیشتر بخوانید: آیا تخمدان پلی کیستیک باعث ناباروری میشود؟

2- اختلال عملکرد هیپوتالاموس

دو هورمون تولید شده توسط غده هیپوفیز مسئول تحریک تخمک‌گذاری در هر ماه هستند  که هورمون «محرک فولیکول» (FSH) و هورمون «لوتئینه‌کننده» (LH) نام دارند. استرس بیش از حد فیزیکی یا عاطفی، وزن بسیار بالا یا بسیار کم، یا افزایش یا کاهش قابل توجه وزن می‌تواند تولید این هورمون‌ها را مختل کند و بر تخمک‌گذاری تاثیر بگذارد. پریودهای نامنظم یا پریود نشدن، شایع‌ترین علائم اختلال عملکرد هیپوتالاموس هستند.

3- نارسایی اولیه تخمدان

نارسایی اولیه تخمدان که نارسایی زودرس تخمدان نیز نامیده می‌شود، معمولا به دلیل پاسخ خود ایمنی یا از دست دادن زودهنگام تخمک از تخمدان، یا به دلایل ژنتیکی یا شیمی‌درمانی ایجاد می‌شود. در این شرایط، تخمدان دیگر تخمک تولید نمی‌کند و تولید استروژن را در زنان زیر 40 سال کاهش می‌دهد.

4- پرولاکتین بیش از حد

غده هیپوفیز می‌تواند باعث تولید بیش از حد پرولاکتین (هیپرپرولاکتینمی) شود که تولید استروژن را کاهش می‌دهد و باعث ناباروری می‌شود. این اتفاق می‌تواند ناشی از داروهایی باشد که مصرف می‌کنید.

بیشتر بخوانید: برای درمان نازایی زنان چه باید کرد؟

5- آسیب به لوله های فالوپ 

لوله‌های فالوپ آسیب‌دیده یا مسدود شده، مانع از رسیدن اسپرم به تخمک، یا مانع از عبور تخمک بارور شده به داخل رحم می‌شود. علل آسیب یا انسداد لوله فالوپ می‌تواند شامل این موارد باشد:

بیماری التهابی لگن

بیماری التهابی لگن به دلیل عفونت رحم و لوله‌های فالوپ به دلیل کلامیدیا، سوزاک یا سایر عفونت‌های مقاربتی رخ می‌دهد.

سابقه جراحی در شکم یا لگن

جراحی برای حاملگی خارج از رحم، یکی از موارد سابقه جراحی است که می‌تواند باعث آسیب به لوله‌های فالوپ شود.  

6- اندومتریوز

آندومتریوز زمانی اتفاق می‌افتد که بافتی که به طور معمول در رحم رشد می‌کند، در مکان‌های دیگر رشد کند. این رشد بافت اضافی و برداشتن آن از طریق جراحی می‌تواند باعث ایجاد اسکار شود که می‌تواند لوله‌های فالوپ را مسدود و از لقاح تخمک و اسپرم جلوگیری کند.

بیشتر بخوانید: ناباروری ثانویه چیست، چه درمانی دارد؟

علل رحم یا دهانه رحم

مشکلات مرتبط با رحم، یا دهانه رحم می‌تواند در کاشت تخمک اختلال ایجاد کند یا خطر سقط جنین را افزایش دهد. این مشکلات شامل موارد زیر است:

7- پولیپ ها یا تومورهای خوش خیم (فیبروم یا میوم) 

وجود فیبروم یا میوم در رحم شایع است. برخی از آن‌ها می‌توانند لوله‌های فالوپ را مسدود، یا در لانه‌گزینی اختلال ایجاد کنند و بر باروری تاثیر بگذارند. با این حال، بسیاری از زنانی که فیبروم یا پولیپ دارند باردار می‌شوند.

وجود فیبروم یا میوم در رحم شایع است. برخی از آن‌ها می‌توانند لوله‌های فالوپ را مسدود، یا در لانه‌گزینی اختلال ایجاد کنند و بر باروری تاثیر بگذارند. با این حال، بسیاری از زنانی که فیبروم یا پولیپ دارند باردار می‌شوند.

8- مشکلات مربوط به رحم 

مشکلات مربوط به رحم که از بدو تولد وجود دارد، مانند شکل غیرعادی رحم، می‌تواند باعث ایجاد مشکلاتی در باردار شدن یا حفظ بارداری شود.

9- تنگی دهانه رحم

تنگی دهانه رحم، یا باریک شدن دهانه رحم، می‌تواند ناشی از یک ناهنجاری ارثی یا آسیب به دهانه رحم باشد. گاهی اوقات هم دهانه رحم نمی‌تواند بهترین نوع مخاط را تولید کند تا اسپرم از طریق دهانه رحم به داخل رحم حرکت کند.

10- ناباروری بدون دلیل

در برخی موارد، علت ناباروری هرگز پیدا نمی‌شود. ترکیبی از چندین عامل جزئی در هر دو طرف می‌تواند باعث مشکلات باروری غیر قابل توضیح شود. 

بیشتر بخوانید: تشخیص ناباروری در مردان، فقط با یک آزمایش ساده

عوامل خطر ناباروری

برخی عوامل ممکن است شما را در معرض خطر ناباروری قرار دهد:

سن

کیفیت و کمیت تخمک‌های زنان با افزایش سن شروع به کاهش می‌کند. در اواسط دهه 30، سرعت از دست دادن فولیکول‌ها افزایش می‌یابد که منجر به تولید تخمک‌های کمتر و با کیفیت‌تر می‌شود. این اتفاق، لقاح را دشوارتر می‌کند و خطر سقط جنین را افزایش می‌دهد.

سیگار کشیدن

سیگار کشیدن علاوه بر آسیب به دهانه رحم و لوله‌های فالوپ، خطر سقط جنین و حاملگی خارج از رحم را افزایش می‌دهد. همچنین تخمدان‌های شما را پیر و تخمک‌های شما را زودتر از موعد تخلیه می‌کند. قبل از شروع درمان باروری، سیگار را ترک کنید.

وزن

اضافه‌وزن، یا کمبود وزن قابل توجه ممکن است بر تخمک‌گذاری تاثیر بگذارد. رسیدن به شاخص توده بدنی سالم (BMI) دفعات تخمک‌گذاری و احتمال بارداری را افزایش می‌دهد.

سابقه جنسی

عفونت‌های مقاربتی مانند کلامیدیا و سوزاک می‌توانند به لوله‌های فالوپ آسیب برسانند. داشتن رابطه جنسی محافظت‌نشده با چندین شریک، خطر ابتلا به عفونت های مقاربتی را افزایش می‌دهد که ممکن است بعدها باعث مشکلات باروری شود.

الکل

مصرف الکل می‌تواند باروری را کاهش دهد.

پیشنهاد ویژه نی نی بان: آشنایی با پزشکان متخصص زنان و زایمان

پیشگیری از ناباروری در زنان

برای راحت‌تر باردار شدن، این موارد را رعایت کنید: 

1- وزن مناسب را حفظ کنید 

زنان دارای اضافه‌وزن و کم‌وزن در معرض افزایش خطر اختلالات تخمک‌گذاری هستند. اگر نیاز به کاهش وزن دارید، ورزش متوسط انجام دهید. ورزش شدید و بیش از پنج ساعت در هفته با کاهش تخمک‌گذاری همراه است.

2- ترک سیگار

تنباکو، بر باروری، سلامت عمومی شما و سلامت جنین، اثرات منفی متعددی دارد. اگر سیگار می‌کشید و قصد بارداری دارید، همین الان آن را ترک کنید.

3- از مصرف الکل خودداری کنید 

مصرف الکل می‌تواند منجر به کاهش باروری شود و بر سلامت جنین در حال رشد تاثیر بگذارد. 

4- استرس را کاهش دهید

برخی از مطالعات نشان داده‌اند که استرس می‌تواند باعث شود زوج‌ها در درمان ناباروری نتایج ضعیف‌تری دریافت کنند. سعی کنید قبل از اقدام به بارداری استرس خود را کاهش دهید.

خلاصه

سندروم تخمدان پلی کیستیک، مشکلات مربوط به رحم، تنگی دهانه رحم، اندومتریوز، پولیپ‌ها یا تومورهای خوش‌خیم، پرولاکتین بیش از حد و آسیب به لوله‌های فالوپ، برخی از علل ناباروری در زنان است. 

برای یافتن متخصصان مورد نظر خود به کلینیک نی نی بان مراجعه کنید.