کودکان با باطنی آسمانی و چهره ای پاک و معصوم با ویژگی های منحصربفرد و تقدیر خاص خود، پا به این دنیا می گذارند. والدین به عنوان مسبب ورود کودکان به این دنیا، ملزم به انجام وظایف ذاتی و انسانی خود در قبال فرزندان، در زمینه های تامین نیازهای فیزیولوژیکی و اجتماعی آنها هستند. در بخش فیزیولوژیکی، کودکان ما ممکن است با نوسانات، مشکلات و چالشهایی روبرو گردند که در همان ابتدا، باید آنها را بازشناسی و درمان کرد که در غیر اینصورت میتواند بصورت مُزمن، میهمان جسم آنان تا پایان عمر شود و باعث کاهش راندمان شخص در پاره ای توانایی ها شود که دُیونَش بر گردن والدین بعنوان اصلی ترین متولی و تکیه گاه جهت پرورش جسمی فرزندان به لحاظ رشد و سلامت می باشد. والدین جهت نیل به چنین هدفی لازم است که آگاهی های لازم را در شناسایی نواقص و معضلات تاثیر گذار در سلامت فرزندان خود را داشته باشند و در عین حال، شیوه های برخورد مناسب با آن و بکارگیری راهکارهای اصلاح آنان را فرا گیرند. در بُعد اجتماعی نیز وظیفه والدین، تربیت فرزندان و آموزش های لازم جهت رشد و شکوفایی استعدادهای بالقوه آنان و محافظت از آنان در برابر ناهنجاریهای اجتماعی است. آگاه باشیم که بچه ها، پاک و مستعد به دنیا آمده اند و ما مسئول هستیم که با تربیت شایسته و صحیح، این خوبی و پاکی را برایشان حفظ کنیم. کلید اصلی شیوه تربیتی مناسب، درک شخصیت و خلق و خوی کودک است تا در کنار آن بتوان استعدادها و تمایلات او را بهتر شناسایی و آنها را در مسیر توانایی های ویژه و خاص خودشان پرورش داد.
لذا با توجه به الزام آگاهی والدین از آسیبها و چالشهای پیش روی کودکان در ابعاد اجتماعی و فیزیولوژیکی، و همچنین شیوه های برخورد صحیح و علمی با آنها، پایگاه آموزشی نگارستان در راستای رسالت آموزشی خود، تلاش دارد تا نقشی هرچند کوچک در افزایش سطح آگاهی والدین ایفا کند که در این مقاله، تحلیلی داریم بر روانشناسی ناسازگاری در کودکان که امیدواریم مورد توجه و استفاده شما عزیزان قرار گیرد.
ناسازگاری در کودکان یکی از مشکلات همه والدین است که در صورت عدم برخورد صحیح والدین با آن، میتواند عواقب ناخوشایندی برای فرزندان به ارمغان آورد. شاید شما فرزند ناسازگاری نداشته باشید، اما گاهی وقتها و تحت تاثیر شرایط خاص مکانی و زمانی، ممکن است فرزند سازگار شما، رَویه خود را تغییر داده و برای بدست آوردن خواسته هایش، ناسازگاری پیشه کند.
در چنین زمانی، والدین برای توفیق در برخورد کارشناسانه با این مشکل، لازم است تعریف جامعی از سازگاری و ناسازگاری فرزندان بدانند تا با آگاهی و شناخت از نشانه های ناسازگاری و علل پدیدآورنده آن، در درمان و تعدیل ناسازگاری فرزند خود بکوشند و در عین حال، از بوجود آمدن مجدد شرایطی که منجر به ناسازگاری فرزندان میشود، جلوگیری نمایند.
علل و انگیزه های ناسازگاری کودکانناسازگاری در کودکان می تواند ریشه در عوامل مختلفی داشته باشد که در حالت کلی می توان به عوامل زیر اشاره کرد:
• علل ارثی: گروهی معتقدند بسیاری از ناسازگاری های کودکان ریشه در سرشت و طینت آنها دارد که به همراه ژن از طریق والدین به آنها منتقل می شود.
• علل زیستی: مانند نقص عضو، اختلال در بینایی و شنوایی و اختلال در مغز و دستگاه های عصبی در قبل یا حین یا بعد از تولد می تواند از دیگر عوامل باشد.
• علل روانی: مانند وجود فشارهای درونی، میل به استقلال، وجود تعارض و کشمکش در زندگی روزمره خصوصاً زمانی که کودک خود را بی پناه و بدون پشتوانه احساس کندف عادات عصبی مانند ناخن جویدن و انگشت مکیدن و .. در او مشاهده می شود.
• علل عاطفی: مانند احساس محرومیت از محبت والدین، ناکامی از دستیابی به اهداف مورد علاقه، ولادت کودک جدید در خانواده، عدم امنیت عاطفی به هر دلیل ممکن.
• علل اجتماعی: مانند نابسامانی و اختلاف و درگیری بین اعضای خانواده، متارکه والدین، بدآموزی از الگوهای خانه و مدرسه و جامعه، عدم مقبولیت در بین دیگران، یادگیری رفتارهای نامطلوب از گروه همسالان، عدم نظارت کافی والدین، عدم وجود قانون منصفانه و قاطع در خانه و مدرسه، مشکلات اقتصادی.
• علل تربیتی: مانند عدم یا افراط محبت، ناهماهنگی بین عاملان تربیتی در خانه و مدرسه و جامعه، برآورده کردن تمام خواسته های کودک بدون چون و چرا و یا بالعکس، تنبیه بدنی و آزارهای روانی، مقایسه و تحقیر و سرزنش کودک.
عوامل ذکر شده، علل اصلی بروز ناسازگاری در کودکان است که اگر بخواهیم این علل را به زبان ساده تر تشریح کنیم، باید عوامل زیر را دلیل پدید آمدن ناسازگاری در کودکان دانست:
• کمبود امکانات در محیط خانوادگی
• عدم توجه والدین و اعضای دیگر خانواده به کودک
• به هم خوردن موازین عدالت و برابری برای کودک
• عدم آموزش سازگاری به کودک
• مقایسه وی با دیگران و رجحان دیگران
• شاید وضعیت فیزیکی نامناسب
• به خطر افتادن حس مالکیت
• گاه وجود محیط همراه با رعب و وحشت
• مداخله بی جای والدین در اختلافات جزئی بین کودکان
• بیکاری و بلاتکلیفی
• دیدن بی عدالتی و تبعیض
• نامناسب بودن رفتار والدین
• احساس عدم امنیت کودک
• وارد شدن فشارهای درونی شدیدی به کودک
• سرمشق های ناسازگار
• بهره مند نبودن از مهر و محبت والدین
• ناکام بودن از دستیابی به اهداف تعیین شده
• ولادت کودکی جدید در خانه
• عدم وجود وضعیت تربیتی مناسب
• وجود بگو و مگو و درگیری در خانواده کودک
• متارکه یا طلاق کودک
• ناامنی ناشی از وضعیت خانوادگی
• مورد قبول و پذیرش همسالان و والدین قرار نداشتن
• طرد کودک به وسیله والدین و دیگران
• نااستواری عاطفی در خانواده
• برآورده نشدن امیدها و آرزوهای کودک
• ضایعات روانی
• میل شدید به استقلال در کودک
• احساس ناکامی در دستیابی به اهداف مورد علاقه
• احساس بی ارزشی و پوچی در زندگی
• تحمیل انضباط و نظم به کودک
• برآورده نشدن نیازهای اولیه مانند محبت، وابستگی، تعلق، کنجکاوی، خودشکوفائی و دوست داشته شدن از طرف دیگران
• سقوط اخلاقی
• مناسب نبودن نظام تربیتی خانواده
• فقر و محرومیت اقتصادی
• احساس بی پناهی در کودک
• نقص جسمانی و تمسخر دیگران
• وجود فشارهای شدید و خارج از تحمل کودک
• کشمکش های روزمره زندگی و احساس ضعف کودک در مقابل آن
• مضیفه در غذا لباس و امکانات رفاهی دیگر
• سلب آزادی های لازم و ضروری از کودک
• عدم احساس استقلال در کارهای مربوط به خود
• عقده های روانی