چهارشنبه 26 اردیبهشت 1403
Wednesday, 15 May 2024
برترین‌ها: موسیقی تیتراژ همیشه یکی از مهمترین و تاثیرگذارترین ارکان برای جذب مخاطب و همچنین مطرح شدن اهالی این عرصه بوده است. در تاریخ موسیقی ایران و از زمان پاگرفتن تلویزیون و سینما، قطعات ماندگاری مانند موسیقی متن فیلم قیصر شکل گرفته‌اند که با شنیدنشان خاطره‌‌های بسیاری در ذهن ما نقش می‌بندد. تصمیم گرفتیم در این مطلب که با الهام از پرونده ویژه رسانه سینما نوین گردآوری شده نگاهی داشته باشیم به ماندگارترین موسیقی‌های تیتراژ تاریخ سینمای ایران. با ما همراه باشید.
«طوقی» تنها فیلم کارنامه علی حاتمی‌ست که متأثر از ساخته فیلمسازی دیگر (قیصر کیمیایی) است و با استعانت از تقریبا همه عوامل اصلی قیصر جلو دوربین بهروز وثوقی، ناصر ملک‌مطیعی، سرکوب و بهمن مفید، پشت دوربین مازیار پرتو و اسفندیار منفردزاده در نهایت حکایت خودش را می‌گوید.
موسیقی طوقی همسو با قیصر پیش می‌رود. مانند تمام المان‌های دیگر این دو فیلم حادثه‌ای از جنس ناموس‌پرستی در کمین است که شیرینی زندگی را به کام مرتضی (بهروز وثوقی) تلخ می‌کند.
رضاموتوری و دیالوگ‌هایش، موتورسواری‌اش و خشم و خروشش برای خیلی از سینماروهای سال‌های گذشته نوستالژی درد و حسرت بود. زدوخورد رضا با هم‌دستان سابقش در سالن سرباز سینما و نقش دست خونینش بر برپرده سفید. آن دست‌نگاره خون‌نقش دلالتی به شمار می‌آمد بر حک‌شدن رضاموتوری و جهان خیال و فکر پدیدآورنده‌اش مسعود کیمیایی در تاریخ سینمای ایران.
با صدای بی صدا
مثل یه کوه، بلند
مثل یه خواب، کوتاه
یه مرد بود، یه مرد
آواز فرهاد بر روی نت‌های منفردزاده رنگ و بوی مبارزه می‌دهد. نبرد با زمین و زمان برای طلب زندگی از قدرت و رسیدن به آرمان‌هایی که در این مسیر تعریف شده. یادآوری از این تیتراز ادای احترامی‌ست به صدای فرهاد که سال‌هاست تازگی دارد.
فیلم غریبه (١٣٥١) که جزو شاخص ترین فیلم های شاپور قریب به شمار می‌رود در بعضی ارزیابی‌ها نسبت به آثار فیلمفارسی نمره بالاتری دریافت کرده زیرا هرچند تم داستانی‌اش به تم‌های فیلمفارسی نزدیک است اما از ساختاری محکم‌تر و نسبتا متفاوت برخوردار است که می‌تواند این فیلم را در گروه فیلم‌هایی مانند کندو و یا طوقی جای دهد که در آن روزگار به نوعی پلی میان سینمای عامه‌پسند و سینمای پیشرو به شمار می آمدند.
ای خدا آه ای خدا از توی آسمونا
گوش بده به درد من که میخوام حرف بزنم
واسه یک روزم شده سکوتم رو بشکنم
تاوان عشق قاسم (بهروز وثوقی) در فیلم غریبه، «نرسیدن» نبود چرا که او رسیدن را به خوبی می‌دانست. قاسم را زندان غم دنیا از پا درمی‌آورد. همان جا که به رویای زندگی بهتر هجرت می‌کند اما به درب بسته می‌خورد. قاسم را بابک بیات با موسیقی دلنشینش روایت کرده و خب آواز کار نیز خود گویای همه چیز است.
فیلم دشنه از اولین کارهای فریدون گله نیست، از فاخرترین کارهای او نیز نیست، اما رنگ و بوی متفاوت فیلمسازی او را در خود دارد. رنگ و بویی که در موج نوی سینمای ایران ذائقه تماشاگر ایرانی را تغییر داد و انتظارات او را بالا برد. از خصوصیات فیلم های فریدون گله خلق کارکتری خاص و جدید است که تماشاگر را با خود همراه کرده و ستاره زندگی او می‌شود تا از او تقلید کند. در فیلم دشنه هم عباس آقا چاخان (با بازی درخشان بهروز وثوقی) نقش این کاراکتر خاص و جدید را دارد که مخلوق ذهن خلاق فریدون گله است.
آسمون سنگی شده خدا انگار خوابیده
انگار از اون بالاها گریه هامو ندیده
واروژان در موسیقی دشنه روایت یک نور را شرح داده. نوری که از غیرمنتظره‌ترین دریچه ممکن وارد زندگی کاراکتر عباس در فیلم شده و یادش تا آخرین لحظات نیز پاک نمی‌شود. دشنه شاید محزون‌ترین موسیقی متن تمام تاریخ سینمای ایران را داشته باشد. حزنی که با هر بار شنیدنش تازه می‌شود.
کندو صریح‌ترین فیلم در نقد مدرنیته دوره پهلوی است. هیچ فیلم دیگری مثل کندو نتوانسته دستاورد‌های حکومت پهلوی را به چالش بکشد. ابی مانند قاسم سیاه جوان بی‌ریشه‌ای است که هیچ چیز ندارد. رفقایش او را نسیه‌خور می‌دانند. تضاد‌های جامعه از ابی یک موجود بی هویت ساخته که تنها افتخارش زندان رفتن است. ابی می‌خواهد انتقام تمام حسرت‌هایش را از جامعه بگیرد به همین خاطر همه تلاشش را می‌کند تا از سایه بیرون بیاید و به جنگ طبقه‌ای برود که او را نابود کرده و فرصت پیشرفت را از او گرفته است.
خسته از بار این بودنم نفس حبابم
بی‌تفاوت مثل برکه بی‌التهابم
کندو تلالو روز واروژان در تن خسته ابیِ فیلم است به نوعی که تنهایی‌اش از لحظه مرگ غریبانه‌تر جلوه می‌کند. موسیقی کندو، میراث بزرگ واروژان برای موسیقی ماست که سال‌های سال از زمان خودش جلوتر است.
