آمنوره یا قطع پریودی، زنگ خطر مشکلات اندام تولید مثلی

اگر برای‌تان سوال است که آمنوره چیست باید بگوییم این مشکل به معتی عدم قاعدگی است که اغلب به عنوان از دست دادن یک یا چند دوره قاعدگی تعریف می شود. آمنوره اولیه به عدم قاعدگی در فردی اشاره دارد که تا سن 15 سالگی پریود نشده است. شایع ترین علل آمنوره اولیه به سطح هورمون مربوط می شود، اگرچه مشکلات آناتومیکی نیز می تواند باعث آمنوره شود. آمنوره ثانویه به عدم وجود سه یا چند دوره متوالی توسط فردی که در گذشته پریود شده است، اشاره دارد. بارداری شایع ترین علت آمنوره ثانویه است، اگرچه مشکلات هورمونی نیز می تواند باعث آمنوره ثانویه شود. در ادامه با هم بررسی می کنیم که این مشکل سبب چه خطراتی برای بانوان خواهد شد.

آمنوره چیست؟

آمنوره زمانی است که دوره قاعدگی شما شروع نمی شود. دو نوع آمنوره وجود دارد: اولیه و ثانویه. آمنوره اولیه زمانی اتفاق می افتد که یک فرد بالای 15 سال هرگز اولین قاعدگی خود را تجربه نکرده باشد. آمنوره ثانویه زمانی اتفاق می افتد که فرد بیش از سه ماه پریود نمی شود.

چرا عادت ماهانه زنان مهم است؟

یک سیستم پیچیده از هورمون ها چرخه قاعدگی شما را کنترل می کند. در هر سیکل، این هورمون ها رحم شما را برای بارداری احتمالی آماده می کنند. اگر در آن چرخه بارداری وجود نداشته باشد، دیواره رحم خود را از بین می برید. آن ریزش پریود شماست. عوامل زیادی وجود دارد که می تواند بر دوره شما تأثیر بگذارد، از جمله مشکلات مربوط به اندام ها و ساختارهای زیر:

1. هیپوتالاموس: غده هیپوفیز شما را کنترل می کند که بر تخمک گذاری (آزاد شدن تخمک) تأثیر می گذارد.
2. تخمدان ها: تخمک را برای تخمک گذاری و هورمون های استروژن و پروژسترون را ذخیره و تولید می کنند.
3. رحم: با ضخیم شدن دیواره رحم به هورمون ها پاسخ می دهد. در صورت عدم بارداری، این پوشش در دوران قاعدگی شما می ریزد.

انواع آمنوره چیست؟

2 مدل آمنوره داریم:

1. آمنوره اولیه: آمنوره اولیه زمانی است که شما اولین قاعدگی خود را در سن 15 سالگی یا طی پنج سال پس از اولین علائم بلوغ (مانند رشد سینه ها) شروع نکرده باشید. معمولاً به دلیل شرایط ژنتیکی (شرایطی که با آن متولد شده‌اید) یا ناهنجاری‌های اکتسابی (شرایطی که پس از تولد ایجاد می‌شوند) است.
2. آمنوره ثانویه: آمنوره ثانویه زمانی است که شما عادت ماهانه منظمی دارید، اما عادت ماهانه خود را حداقل برای سه ماه متوقف می کنید، یا زمانی که قبلاً نامنظم بود، قاعدگی شما به مدت شش ماه متوقف می شود. دلایل رایج این نوع آمنوره عبارتند از:

• بارداری.
• شیردهی 
• فشار بالا
• داشتن یک بیماری مزمن.

آمنوره چقدر شایع است؟

حدود 1 از هر 4 زن و افرادی که در بدو تولد به زن اختصاص داده شده اند و باردار نیستند، شیردهی نمی کنند یا در دوران یائسگی قرار دارند، در مقطعی از زندگی خود دچار آمنوره می شوند.

علائم آمنوره چیست؟

علامت اصلی فقدان پریود است. سایر علائم به علت آن بستگی دارد. ممکن است تجربه کنید:

• گرگرفتگی.
• نشت شیر از نوک سینه ها
• خشکی واژن.
• سردرد.
• بینایی تغییر می کند.
• آکنه.
• رشد موهای زائد در صورت و بدن.

چگونه آمنوره ایجاد می‌شود؟

انواع مختلف آمنوره علل مختلفی دارند. برخی از علل به طور طبیعی به خودی خود رخ می دهند، در حالی که برخی دیگر ممکن است نشانه ای از یک بیماری یا مشکل باشند. دلایل طبیعی (یا عادی) برای از دست دادن پریود عبارتند از:

• بارداری (شایع ترین علت آمنوره ثانویه).
• شیردهی (یا آمنوره شیردهی).
• یائسگی
• انجام عمل جراحی برای برداشتن رحم یا تخمدان.

علل شایع آمنوره اولیه

آمنوره اولیه زمانی رخ می دهد که تا ۱۵ سالگی پریود نشده باشید. علل شایع عبارتند از:

• مشکلات کروموزومی یا ژنتیکی که بر سیستم تولید مثل شما تأثیر می گذارد، مانند سندرم ترنر.
• مشکلات هورمونی ناشی از مشکلات مغز یا غده هیپوفیز.
• مشکلات ساختاری در اندام‌های شما، مانند کمبود بخش‌هایی از رحم یا واژن یا داشتن سیستم تولید مثلی توسعه نیافته. 

علل شایع آمنوره ثانویه

آمنوره ثانویه زمانی است که شما برای سه ماه یا بیشتر پس از گذراندن یک دوره طبیعی عادت ماهانه خود را از دست بدهید. علل شایع عبارتند از:

• برخی از روش های کنترل بارداری مانند دستگاه های داخل رحمی (IUD) و برخی از قرص های ضد بارداری.
• شیمی درمانی و پرتودرمانی برای سرطان.
• جراحی قبلی رحم همراه با اسکار (به عنوان مثال، اگر اتساع و کورتاژ انجام داده اید که اغلب D&C نامیده می شود).
• فشار.
• تغذیه نامناسب
• تغییرات وزن - کاهش یا افزایش شدید وزن.
• تمرینات ورزشی شدید
• داروهای خاص

بیماری‌ها منجور به آمنوره ثانویه 

• نارسایی اولیه تخمدان (POI)، زمانی که تخمدان‌های شما قبل از 40 سالگی از کار می‌افتند.
• آمنوره هیپوتالاموس، وضعیتی که در آن آمنوره به دلیل مشکل در هیپوتالاموس شما رخ می دهد.
• اختلالات هیپوفیز، مانند تومور خوش خیم هیپوفیز یا تولید بیش از حد پرولاکتین. 
• عدم تعادل هورمونی در نتیجه شرایطی مانند سندرم تخمدان پلی کیستیک، اختلالات آدرنال یا کم کاری تیروئید.
• تومورهای تخمدان
• چاقی.
• بیماری مداوم یا بیماری مزمن (مانند بیماری کلیوی یا بیماری التهابی روده).

عوامل خطر آمنوره چیست؟

عوامل خطر آمنوره عبارتند از:

• سابقه خانوادگی آمنوره یا یائسگی زودرس.
• شرایط ژنتیکی یا کروموزومی که بر تخمدان ها یا رحم شما تأثیر می گذارد.
• چاقی یا کمبود وزن.
• اختلال خوردن
• ورزش بیش از حد.
• رژیم غذایی ضعیف
• فشار
• بیماری مزمن

عوارض و خطرات آمنوره

آمنوره سبب مرگ نمیشود ولی، برخی از علل می تواند منجر به عوارض طولانی مدت شود، بنابراین آمنوره همیشه باید توسط یک پزشک متخصص زنان  ارزیابی شود. داشتن آمنوره ممکن است احتمال ابتلا به موارد زیر را افزایش دهد:

• پوکی استخوان یا بیماری قلبی عروقی (به دلیل کمبود استروژن).
• مشکلات باردار شدن یا ناباروری.
• درد لگن (اگر مشکلات ساختاری علت باشد).

تشخیص آمنوره 

اگر قاعدگی را از دست دادید با یک ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی تماس بگیرید. آنها از شما در مورد علائم و بیماری شما می پرسند. باید شرح حال دقیقی از خود بدهید.  چراکه درمان آمنوره بستگی به علت زمینه ای دارد. علائم عبارتند از:

• ترشحات شیری از نوک پستان
• ریزش مو
• سردرد
• بینایی تغییر می کند
• موهای زائد صورت
• درد لگن
• آکنه 

آزمایش‌های لازم برای آمنوره 

• تست حاملگی.
• آزمایش خون برای بررسی سطح هورمون شما و تشخیص اختلالات تیروئید یا غده فوق کلیوی.
• آزمایش ژنتیک، اگر نارسایی اولیه تخمدان دارید و کمتر از 40 سال دارید.
• MRI، اگر ارائه دهنده شما مشکوک به مشکلی در غده هیپوفیز باشد.
• سونوگرافی، اگر ارائه دهنده شما مشکوک به مشکلی در تخمدان یا رحم شما باشد.

آمنوره چگونه درمان می شود؟

اگر قاعدگی شما به دلیل یائسگی، شیردهی یا بارداری متوقف شد، پزشک نیازی به درمان آن نخواهد داشت.

در موارد دیگر، درمان شما به علت آن بستگی دارد و ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• پیروی از یک رژیم غذایی و برنامه ورزشی که به شما کمک می کند وزنی را که برای شما سالم است حفظ کنید.
• تکنیک های مدیریت استرس
• درمان هورمونی (دارو)، طبق تجویز پزشک شما.
• جراحی (در موارد نادر). 
• استروژن درمانی برای تسکین گرگرفتگی و خشکی واژن.
• مکمل های کلسیم و ویتامین D برای قوی نگه داشتن استخوان ها.
• تمرینات قدرتی (بالا بردن وزنه یا انجام حرکات برای تقویت عضلات).

آیا برای آمنوره نیاز به جراحی داریم؟

جراحی برای آمنوره نادر است. ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی شما ممکن است آن را توصیه کند اگر موارد زیر را دارید:

• یک تفاوت فیزیکی که از خونریزی واژن مانند سپتوم واژن یا پرده بکارت بدون سوراخ جلوگیری می کند.
• تومور هیپوفیز.
• بافت اسکار رحم.

درمان آمنوره چقدر طول می کشد؟

اکثر موارد آمنوره قابل درمان هستند. با درمان، پریودهای شما باید به طور منظم شروع شود. ممکن است چند ماه طول بکشد تا پریودهای شما دوباره برگردد، اما در بیشتر موارد، دوباره پریود خواهد شد. با ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی خود در مورد آنچه می توانید از درمان انتظار داشته باشید صحبت کنید.

چگونه می توانم از آمنوره پیشگیری کنیم؟

• یک برنامه غذایی و ورزشی را دنبال کنید که برای شما مفید است.
• از چرخه قاعدگی خود آگاه باشید (تا متوجه شوید که آیا پریودتان را از دست داده اید).
• ویزیت های منظم زنان از جمله معاینه لگن و تست پاپ را دریافت کنید.
• خواب منظم و کافی داشته باشید.

جمع‎ بندی

به طور معمول، پس از درمان علت زمینه ای، پریود شما برمی گردد. با این حال، ممکن است زمان ببرد تا دوباره منظم شود. در برخی موارد، ممکن است مشکل سلامتی داشته باشید که به این معنی است که هرگز پریود نخواهید شد. در این صورت، اگر می خواهید باردار شوید، ارائه دهنده شما می تواند در مورد گزینه های باروری با شما صحبت کند.