معرفی کامل رشته مهندسی معدن (+بازارکار و درآمد)

بدون تردید یکی از مهمترین شاخص‌های تأثیرگذار در رشد اقتصادی یک کشور، وجود ذخایر طبیعی و معدنی در آن کشور است. هراندازه یک منطقه از نظر مواهب طبیعی و خدادادی غنی‌تر باشد، امکان درآمدزایی و پیشرفت اقتصادی نیز بیشتر خواهد بود. در بین کشورهای جهان، ایران یکی از معدود کشورهایی است که ذخایر سرشاری از مواد معدنی را در اختیار دارد. اما شناسایی، بهره‌برداری و نهایتا فرآوری مواد معدنی، نیازمند به‌کارگیری تخصص‌ها و مهارت‌های لازم است. به‌همین جهت نیز در این مطلب به معرفی کامل رشته مهندسی معدن + بازارکار و درآمد این رشته در ایران و جهان می‌پردازیم. پس با مطالعه این مطلب همراه ما باشید.

اهمیت رشته‌ مهندسی معدن در ایران

خوب است بدانید که منابع معدنی در ایران به اندازه‌ای است که می‌توان این کشور را در فهرست 15 کشور دارنده بیشترین ذخایر معدنی در جهان دانست. باتوجه به این ظرفیت و شناسایی حدود 68 نوع ماده معدنی مهم و استراتژیک در کشور، موضوع استخدام فارغ‌التحصیلان مهندسی معدن در ایران نیز به‌عنوان یک ضرورت مطرح است.

برای درک بیشتر اهمیت رشته‌ مهندسی معدن در ایران، خوب است بدانید که کشور ایران دارای بیشترین منابع و ذخایر شناخته شده‌ روی در جهان است. همچنین این کشور با ذخایر مس و اورانیوم خود، در فهرست 10 کشور برتر دارنده‌ی این مواد معدنی است. به‌طور کلی، بیش از 7% از ذخایر معدنی جهان در کشور ایران قرار دارد. این آمار به‌خوبی نشان می‌د‌هد که تا چه اندازه توجه به ذخایر معدنی، برای توسعه کشور ضروری است.

به‌همین جهت می‌توان مشاغل مرتبط با این حوزه را مشاغلی مهم و مورد تقاضا در بخش‌های صنعتی و معدنی کشور دانست. یکی از رشته‌های کاربردی در حوزه‌ی معدن، مهندسی معدن است. اما تا چه اندازه با این رشته‌ی دانشگاهی آشنایی دارید؟ به‌نظر شما یک مهندس معدن کیست؟ در بخش بعدی به ارائه پاسخ این سوالات نیز خواهیم پرداخت.

معرفی رشته‌ مهندسی معدن

مهندسان معدن از مهارت‌ها و دانش تخصصی خود در علوم و فناوری، به‌منظور استخراج مواد معدنی از زمین استفاده می‌کنند. یک مهندس معدن باید از توسعه‌ ایمن و کارآمد معادن و نیز، انجام اصولی سایر فعالیت‌های سطحی و زیرسطحی، اطمینان حاصل کند. همچنین یک مهندس معدن باید درک مناسبی از اثرات ساختارهای معدنی روی محیط زیست اطراف معدن داشته باشد. بدین منظور لازم است مهندسان معدن دارای مهارت‌های مدیریتی و دانش فنی مناسبی باشند.

یک مهندس معدن در تمام مراحل پروژه مشارکت داشته و قبل از توسعه یک سایت جدید، ارزیابی‌های لازم را از وضعیت معدن انجام می‌دهد. به‌طور کلی می‌توان گفت که یک مهندس معدن وظیفه‌ بررسی، برنامه‌ریزی و نظارت بر ساخت و توسعه معادن را برعهده دارد.

گرایش ‌های رشته‌ مهندسی معدن

بر اساس دفترچه راهنمای ثبت‌نام و شرکت در آزمون مقطع کارشناسی‌ارشد سال 1401، شما می‌توانید در یکی از گرایش های رشته مهندسی معدن که در ادامه ‌آورده شده است، ادامه تحصیل دهید:

• گرایش های‌ اکتشاف معدن
• مهندسی استخراج مواد معدنی
• مهندسی فرآوری مواد معدنی
• گرایش مهندسی تونل و فضاهای زیرزمینی
• مهندسی مکانیک سنگ
• اقتصاد و مدیریت معدنی
• گرایش معدن و محیط زیست
• ژئومکانیک نفت

در ادامه، توضیحات بیشتری برای برخی از گرایش های رشته مهندسی معدن آورده شده است.

گرایش اکتشاف معدن

مهندسان معدن در گرایش اکتشاف معدن به بررسی زمین‌شناسی اقتصادی، حفرگمانه، نمونه‌برداری و نیز ارزیابی میزان سودآوری مواد معدنی می‌پردازند. برای تحصیل در این رشته متقاضیان باید دانش خوبی در حوزه‌ ریاضیات و زمین‌شناسی داشته باشند.

مهندسی فرآوری مواد معدنی

طبیعی است که برای استفاده و به‌کارگیری مواد معدنی در صنعت، باید مواد معدنی استخراج‌شده و فرآوری شوند. در این فرآیند بخش‌های ناخواسته از یک ماده معدنی کنارگذاشته شده و عیار ماده معدنی نیز افزایش می‌یابد.

گرایش مکانیک سنگ

تحلیل پایداری و طراحی سیستم نگهداری جزء وظایف مهندسان معدن با گرایش مکانیک سنگ محسوب می‌شود. در این گرایش از مهندسی معدن، نحوه‌ی رفتار سنگ در برابر عوامل خارجی و داخلی مورد بررسی قرار می‌گیرد. به‌طور کلی در این گرایش اثر نیروهای مختلف روی سنگ‌ها به‌وسیله مهندسان معدن مطالعه می‌شود.

معدن و محیط زیست

دخالت انسان در محیط زیست می‌تواند اثرات مختلفی را به‌دنبال داشته باشد. به‌همین دلیل نیز یکی از گرایش های رشته مهندسی معدن با عنوان «Ù…عدن و محیط زیست»ØŒ به ارزیابی اثرات پروژه‌های معدنی روی محیط زیست می‌پردازد.

در این گرایش مهندسان معدن با استفاده از روش‌های ژئوشیمیایی و ژئوفیزیکی، مناطق آلوده را شناسایی می‌کنند. مطالعه و بررسی مسائل هیدرولوژیکی معدن، بازیافت مواد معدنی و مدل‌سازی فرآیند انتقال آلاینده‌ها، از دیگر کارهایی است که فارغ‌التحصیلان گرایش معدن و محیط زیست انجام می‌دهند.

دروس دانشگاهی برای تحصیل در رشته‌ مهندسی معدن

باتوجه به وجود دانشگاه‌های مختلف در ایران که اقدام به ارائه دوره‌های رشته مهندسی معدن می‌کنند، به‌راحتی می‌توانید در این رشته‌ در مقطع کارشناسی، کارشناسی‌ارشد و دکتری، در داخل کشور ادامه تحصیل دهید. در ادامه برخی از دروس دانشگاهی برای رشته‌ مهندسی معدن در ایران آورده شده است:

• آمار و احتمالات مهندسی
• زمین‌شناسی عمومی
• ریاضیات عمومی 1 و2
• مکانیک سیالات
• روش های استخراج روباز
• اصول اکتشاف و ارزیابی ذخایر
• زمین‌شناسی اقتصادی
• اقتصاد معدنی
• اصول طراحی معادن
• روش های استخراج زیرزمینی
• خدمات فنی در معادن

شرایط و مهارت‌های لازم برای استخدام در شغل مهندسی معدن

برای اینکه بتوانید در رشته مهندسی معدن مشغول به کار شده و پیشرفت شغلی نیز داشته باشید، باید با مهارت‌ها و شرایط لازم برای کار در این رشته نیز آشنا باشید. اگرچه داشتن مهارت مدیریت و رهبری در کنار دانش تخصصی برای کار در شغل مهندسی معدن ضروری هستند، اما مهارت‌ها و شرایط دیگری نیز وجود دارند که کارفرمایان در هنگام استخدام یک مهندس معدن به آنها توجه ویژه‌ای می‌کنند. در ادامه می‌توانید فهرستی از مهارت‌ها و شرایط مورد نیاز برای کار در فرصت‌شغلی مهندس معدن را مشاهده کنید:

• توانایی انجام کار به‌صورت گروهی
• توانایی مدیریت پروژه
• مهارت در تحلیل مسائل
• توانایی برقراری ارتباط با دیگران و ارائه مطلب
• مهارت برنامه‌ریزی و مدیریت زمان
• توانایی مدیریت بودجه‌ و امور مالی
• قدرت تصمیم‌گیری
• آشنا به نرم‌افزارهای تخصصی

چنانچه تمایل دارید از تمام شرایط و مهارت‌های لازم که از طرف کارفرمایان مطرح می‌شود مطلع شوید، می‌توانید به آگهی‌های استخدامی مهندس معدن در سایت‌های کاریابی نیز نگاهی بیندازید. چراکه هر کارفرما باتوجه به نیازهای خود، شرایط و مهارت‌های مشخصی را از متقاضیان کار درخواست می‌کند.

درنتیجه ممکن است برخی از شرایط استخدامی مطرح‌شده در آگهی‌های استخدامی، با یکدیگر متفاوت باشند. برای مشاهده آگهی‌های استخدامی و شرایط استخدام مهندس معدن در شرکت‌های معتبر، پیشنهاد می‌کنیم از این صفحه دیدن کنید: https://jobvision.ir/jobs/category/mining

شرح وظایف و مسئولیت‌های یک مهندس معدن

به‌عنوان یک مهندس معدن، برخی از فعالیت‌های روزانه شما عبارت خواهند بود از:

• ارزیابی قابلیت‌های تجاری برای انجام سرمایه‌گذاری در یک معدن
• انجام مطالعات امکان‌سنجی
• مدل‌سازی و طراحی سایت‌های معدنی
• آماده‌سازی طرح‌ها و نقشه‌های معدن، مانند طرح چاه‌ها و تونل‌های زیرزمینی
• نظارت بر فعالیت‌های کارکنان در یک بخش از سایت معدنی یا در کل معدن
• کار با نرم‌افزارهای تخصصی به‌منظور پشتیبانی از برنامه‌های طراحی
• نظارت بر پروژه‌های بزرگ و حصول اطمینان از اجرای مناسب عملیات
• نظارت بر فعالیت‌های زیرسطحی
• اطمینان از ایمنی تجهیزات معدن
• ایجاد سیستم‌های استخراج
• بررسی وضعیت ایمنی سایت برای کارکنان، مانند بررسی تهویه هوا
• برنامه‌ریزی برای عملیات حفاری
• ارائه مشاوره در رابطه با پروژه‌های معدنی و روش ‌های استخراج
• مدیریت بودجه‌ها
• ارائه گزارشات به مدیریت

مسیر شغلی مهندس معدن

مهندسان معدنی که به تازگی فارغ‌التحصیل شده‌اند برای اشتغال به کار در این حوزه، باید ابتدا آموزش‌های میدانی لازم را بگذرانند. به‌همین دلیل کارجویان ابتدا باید در محیط و شرایط‌کاری قرار بگیرند تا بتوانند مهارت‌های بیشتری را از افراد باتجربه در این حوزه بیاموزند. البته باتوجه به نوع معدنی که در آن مشغول به کار می‌شوید، باید مهارت‌های عملی مناسبی را نیز بیاموزید.

به طورکلی کار در شرکت‌های بزرگ‌، فرصت‌های بیشتری را برای پیشرفت شغلی در اختیار کارجویان قرار خواهد داد. برخی از مهندسان معدن کار در محل شرکت را به حضور در معادن ترجیح می‌دهند. در این صورت این مهندسان با وظایف مدیریتی و مسئولیت‌های استراتژیک، بیشتر سروکار خواهند داشت. به‌طورکلی می‌توان موقعیت‌های شغلی در مسیر شغلی یک مهندس معدن را به‌شکل مواردی که در ادامه ‌آورده شده‌ است، بیان نمود:

• کارآموز یا مهندس معدن تازه‌کار
• مهندس برنامه‌ریزی معدن
• مهندس ارشد معدن
• ناظر معدن
• مدیر مقیم

بازار کار و درآمد مهندس معدن در ایران

یک مهندس معدن می‌تواند به‌عنوان مهندس مشاور، طراح، مسئول فنی و یا مدیر در شرکت‌ها و سازمان‌های خصوصی یا دولتی مشغول به کار شود. همچنین امکان کار در شرکت‌های فعال در حوزه‌ معدن و استخدام در بخش‌های دولتی مانند وزارت صنعت، معدن و تجارت، برای فارغ‌التحصیلان رشته‌ مهندسی معدن وجود دارد.

اما درآمد و حقوق یک مهندس معدن در ایران باتوجه به عواملی مانند نوع شرکت، محل فعالیت، سطح ارشدیت و نیز مدرک تحصیلی، می‌تواند متفاوت باشد. به‌عنوان مثال یک کارشناس مهندسی معدن در تهران، ممکن است درآمد و حقوقی متفاوت از یک کارشناس معدن در سایر شهرهای کشور داشته باشد.

آمارها نشان می‌دهند که یک مهندس معدن با مدرک کارشناسی در شهر تهران، متوسط درآمد ماهانه‌ای در حدود 4.5 میلیون تومان در سال 1400 داشته است. درحالی که در همین سال، یک کارشناس‌ارشد و مدیر مهندسی معدن در تهران، به ترتیب درآمد متوسط ماهانه‌ای به اندازه 5.9 و 8.5 میلیون تومان را دریافت ‌کرده‌اند. همچنین یک مهندس معدن در سال 1400 و در سایر شهرهای بزرگ، متوسط درآمد و حقوق ماهانه‌ای به مبلغ 5 میلیون تومان داشته است.

باتوجه به این موضوع که حقوق و درآمد یک مهندس معدن به عوامل مختلفی بستگی دارد، می‌توانید با مراجعه به سایت‌های کاریابی و مشاهده آگهی‌های استخدامی امروز مهندس معدن، اطلاعات بیشتری درباره حقوق و مزایای یک مهندس معدن در شرکت‌ها و شهرهای مختلف بدست آورید. چراکه معمولا در آگهی‌های استخدامی شرکت‌ها، به حداقل میزان حقوق و دستمزد نیز اشاره می‌شود.

حقوق و درآمد مهندس معدن در سایر کشورها

در این بخش قصد داریم به درآمد و حقوق مهندسان معدن در کشورهای دیگر نیز نگاهی بیندازیم. معمولا بر اساس عواملی مانند سابقه‌کاری، سطح ارشدیت در یک شرکت، محل فعالیت، تحصیلات و شرایط کاری، حقوق مهندسان معدن در کشورهای مختلف نیز ممکن است متفاوت باشد. به‌عنوان مثال هر اندازه قوانین سخت‌گیرانه‌تری برای استخدام درنظرگرفته شود و یا شرایط آب‌وهوایی نامساعدتری در محل کار وجود داشته باشد، احتمالا درآمد و حقوق یک مهندس معدن نیز بیشتر خواهد بود.

یک مهندس معدن در کشور انگلیس می‌تواند دارای متوسط درآمد و حقوقی به اندازه 34,634 پوند در سال باشد. البته مهندسان معدن می‌توانند در صورت کسب تجربه‌کاری بیشتر و استخدام در موقعیت‌های شغلی بهتر، درآمد بیشتری تا حدود 75 هزار پوند در سال نیز داشته باشند.

همچنین در کشور انگلیس هر اندازه محل کار دورتر از نقاط شهری باشد، احتمال افزایش حقوق و مزایای استخدامی نیز بیشتر خواهد بود. مزایایی مانند کمک هزینه تهیه مسکن و خرید بلیط هواپیما، برخی از مزایایی هستند که ممکن است شرکت‌ها در کشور انگلیس، برای استخدام یک مهندس معدن درنظربگیرند. در جدول زیر می‌توانید متوسط درآمد و حقوق مهندسان معدن در چند کشور دیگر را نیز مشاهده کنید.

جمع‌بندی

باتوجه به وجود ذخایر طبیعی و معادن متعددی که در سطح کشور وجود دارد، رشته‌ مهندسی معدن می‌تواند یکی از رشته‌های دانشگاهی پول‌ساز برای جوانان و فارغ‌التحصیلان دانشگاهی باشد. به همین دلیل نیز در این مطلب ضمن معرفی کامل رشته مهندسی معدن + بازارکار و درآمد در این حوزه، کوشیدیم تا اطلاعات بیشتری در زمینه مهارت‌ها و شرایط لازم برای استخدام در فرصت‌شغلی مهندسی معدن نیز ارائه دهیم.

همچنین با بیان شرح وظایف و مسئولیت‌های یک مهندس معدن، به مسیر شغلی و حقوق و درآمد این رشته در ایران و برخی دیگر از کشورها نیز اشاره کردیم. در پایان به‌خاطر داشته باشید که همواره شرایط و میانگین حقوق و درآمد در یک شغل، تعیین‌کننده رضایت و موفقیت شما در آن شغل نخواهند بود. بلکه در صورت داشتن علاقه، استعداد و پشتکار لازم است که می‌توانید شرایط را به نفع خود تغییر داده و چه‌بسا به درآمد دلخواه خود نیز برسید.