عمل جراحی بیماری با مشکلی بسیار نادر به کمک تکنولوژی پرینت سه‌بعدی در بیمارستان نیکان تهران

امیرمحمد جوانی Û²Û³ ساله و در حال تحصیل در رشته مهندس معماری است. او در بدو تولد به دلیل سهل‌انگاری پرستار دچار سقوط و ضربه شدیدی در ناحیه صورت شده بود. عوارض ناشی از این ضربه با گذر زمان منجر به عدم رشد طبیعی فک او شد، به گونه‌ای که با افزایش ابعاد صورت فک پایین رشد کافی نداشت و کوچک باقی‌مانده بود. علاوه بر مشکلات ظاهری، پس از مدتی مفصل‌های فک او نیز به انکیلوز یا استخوانی شدن دچار شد که در نتیجه آن فک پایین در حالت بسته و بدون حرکت باقی‌ماند.

اختلال عملکرد فک پایین امیرمحمد انجام برخی از فعالیت‌های حیاتی از جمله جویدن و بلع غذا را بسیار سخت کرده بود، مشکلاتی که متعاقبا تغذیه نامناسب و ضعف جسمانی را نیز به همراه داشت. همچنین تکلم و تنفس او را با محدودیت شدید مواجه کرده بود و در کنار تمامی این موارد شرایط روحی و اعتماد به نفس او نیز به عنوان یک کودک و نوجوان به شدت تحت تاثیر مشکلات و تفاوت‌های ظاهری و عملکردی‌اش قرار می‌گرفت.

جراحی‌های مختلف که در آن‌ها از روش‌های سنتی آزادسازی انکیلوز و ایجاد یک Ú¯Ù¾ استفاده می‌شد نتیجه‌ای در بهبود وضعیت امیرمحمد نداشت و تمامی آن‌ها با نتایج موقت و نامطلوب همراه بود به گونه‌ای که شرایط پس از یک ماه به حالت قبل عمل برمیگشت. در نتیجه با وجود تلاش پزشکان و متخصصین مختلف مشکلات بسته ماندن فک او تا سن Û²Û° سالگی با او همراه بود.

مفصل گیجگاهی فکی یا مفصل متصل‌کننده جمجمه به فک پایین به واسطه نقش اساسی بر نحوه حرکات دهان در تکلم، تغذیه و تنفس تاثیرگذار است. در اثر سانحه، ناهنجاری‌های همراه با تولد و  برخی بیماری‌ها، این مفصل با اختلال مواجه شده و نیاز به استفاده از مفصل مصنوعی به وجود خواهد آمد.

در کشور‌های توسعه یافته این بازسازی به کمک پروتز‌های مفصل مصنوعی گیجگاهی فکی انجام می‌شود اما در کشور ما به دلیل فقدان تکنولوژی تولید اینگونه پروتز‌ها، دسترسی دشوار به نمونه‌های خارجی به دلیل هزینه بالا، وجود تحریم‌ها و نیاز به طراحی و تولید سفارشی و مخصوص بیمار، امکان استفاده از این نوع پروتز عملا وجود نداشت. به همین دلیل درمان این نوع بیماران و همینطور بسیاری از بیماران مبتلا به مشکلات استخوانی نواحی فک و صورت به روش‌های سنتی انجام می‌شد که کارایی و ماندگاری کمی داشت و تنها به صورت محدود و ناقص برخی از مشکلات این بیماران را مرتفع می‌کرد.

در سال Û±Û³Û¹Ûµ شرکت بنش مدیکال بر پایه دانش فنی متخصصین و مهندسین کشورمان اقدام به انتقال فناوری تولید پروتز‌های شخصی‌سازی‌شده فک و صورت به داخل کشور کرد. این نوع پروتز‌ها به صورت اختصاصی برای هر بیمار و مطابق نیاز و آناتومی و ضایعه صورت هر فرد طراحی و به روش پرینت سه‌بعدی تولید می‌شوند، به گونه‌ای که امکان بازسازی و اصلاح مشکلات ظاهری و عملکردی بیماران را به بهترین نحو ممکن فراهم خواهد کرد.

والدین امیر‌محمد پس از دو جراحی ناموفق او، در سال Û±Û³Û¹Û· با شرکت بنش‌مدیکال آشنا شدند و تصمیم گرفتند زیر نظر دکتر محمدتقی کیانی متخصص جراحی فک و صورت و فلوشیپ مفصل گیجگاهی فکی، جراحی بسیار پیچیده جابجایی هر دو فک و جایگزینی دو مفصل مصنوعی فک را انجام دهند.

درمان مورد نیاز امیرمحمد که بر اساس جایگذاری دو مفصل مصنوعی شخصی‌سازی‌شده و جلو آوردن فک پایین طراحی شده بود در پاییز Û±Û³Û¹Û· آغاز شد. با وجود پیچیدگی بسیار زیاد این طرح درمان و مشکلات متعدد فک او از جمله جوش خوردگی و ضخامت زیاد استخوان در ناحیه انکیلوز، رشد ناکافی و کوچک بودن فک پایین و نیاز به جراحی ارتوگناتیک فک بالا و اصلاح اکلوژن، پروسه طراحی پس از جلسات متعدد و گذشت سه ماه به اتمام رسید. در طی روند طراحی علاوه بر آماده‌سازی هندسه نهایی پروتز‌ها، تمامی اقدامات حین جراحی به صورت گام‌به‌گام شبیه‌سازی‌شد تا مراحل مختلف از جمله برش‌ها، میزان جابجایی فک‌ها و موقعیت نهایی با دقت و در کوتاه‌ترین زمان ممکن انجام شود. خلاصه‌ای از شبیه‌سازی روند جراحی را در اینجا مشاهده کنید.

 Ø³Ø±Ø§Ù†Ø¬Ø§Ù… در فروردین Û±Û³Û¹Û¸ جراحی در بیمارستان نیکان تهران انجام شد.

نتایج مطلوب این جراحی هم از نظر ظاهری و هم از نظر عملکردی بدون استفاده از پروتز‌های شخصی‌سازی‌شده مفصل گیجگاهی فکی و به وسیله روش‌های سنتی امکان‌پذیر نبود. به گفته دکتر کیانی: «Ø§ÛŒÙ† اولین جراحی Total Joint Replacement دوطرفه با ویژگی‌های خاص است که در آن مندیبل از انکیلوز آزاد شده و حدود Û²Ûµ میلی‌متر ادونس شده است. این مقدار افزایش طول مندیبل در هیچ درمانی نمی‌تواند این مقدار ثبات را به‌همراه داشته باشد، و ما توانستیم این کار را انجام بدهیم و نتیجه درمان کاملا موفقیت‌آمیز بود»

در کشور ما سالانه بیماران زیادی مشابه امیرمحمد به دلیل مشکل مفاصل فک از جمله انکیلوز، التهابات مفصل و صدمات مختلف نیازمند جراحی‌های بازسازی و جایگزینی مفصل هستند. پروتزهای بنش مدیکال به صورت سفارشی و دقیقا مطابق آناتومی و نیاز بیمار طراحی و تولید شده و پس از جایگذاری علاوه بر شبیه‌سازی عملکرد و حرکت طبیعی فک در بهبود ظاهر بیمارانی که رشد ناکافی فک پایین داشته‌اند نیز تاثیرگذار است.

اکنون پس از گذشت دو سال از جراحی، امیرمحمد توانایی باز کردن کامل دهان خود را دارد، از نظر ظاهری، روحی و اعتماد به نفس، کاملا دگرگون شده و زندگی او به حالت طبیعی درآمده به گونه‌ای که به به گفته مادرش «Ø§Ù†Ú¯Ø§Ø± دوباره متولد شده است».

خود امیرمحمد در مورد این جراحی می‌گوید: «Ù…Ù† قبل از عمل ۲۰سال مشکل غذا خوردن، صحبت کردن، و تنفس داشتم، بعد از Ûµ ماه که از عمل جراحی گذشت کامل می‌تونستم حرف بزنم، غذا بخورم و بجوم...بعد از عمل هیچکس من رو نمی‌شناخت، چون خیلی تغییر کرده بودم قبل از عمل ۴۰کیلو بودم، الان وزنم به Û·Ûµ کیلو رسیده... قبلا آدم اجتماعی نبودم؛ ولی الان اعتماد به نفسم خیلی بالا رفته... انگار یک آدم دیگه شدم. » خلاصه‌ای از صحبت‌های امیر محمد درباره این عمل را در اینجا مشاهده کنید.

بنش مدیکال به عنوان تنها تولید کننده پروتز‌های شخصی‌سازی شده تحت نظارت وزارت بهداشت، در حال حاضر با بیش از Û±ÛµÛ° جراح و ÛµÛ° مرکز درمانی و در Û±Û¸ استان کشور در زمینه طراحی و تولید پروتزهای نوآورانه به منظور درمان بیماران نیازمند به بازسازی ضایعات و صدمات در نواحی فک، صورت و جمجمه همکاری دارد