ویژگی ورق ژئو ممبران

یکی از کاربردی‌ترین محصولات در صنعت ورق ژئو ممبران است. در این مقاله قصد داریم به بررسی ویژگی ورق ژئوممبران، روش‌های Ù†ØµØ¨ ورق ژئوممبران Ø¢Ù† و نکات مربوط به آن بپردازیم.

ورق Ú˜Ø¦ÙˆÙ…مبران Ú†ÛŒØ³ØªØŸ

ورق ژئوممبران یک محصول پلیمری است که از جمله محصولات ژئوسنتتیک محسوب می‌شود و مهمترین کاربرد آن به  عنوان عایق بندی و ایزولاسیون است. پلیمر یک ماده شیمیایی کارآمد است که از واحدهای تکرار شونده تشکیل شده است،  بسیاری از مواد پلیمری از جمله ژئو ممبران از هیدروکربن تشکیل شده‌اند . ژئو ممبران به صورت ورق‌هایی با عرض و ضخامت های متفاوت در بازار عرضه می‌شود و کاربرد چشمگیری در صنایع مختلف دارد. ورق‌های ژئو ممبران عموما از جنس پلی اتیلن و یا پی‌وی‌سی ساخته می‌شوند.

انواع ژئوممبران

ورق‌های ژئوممبران با توجه به نوع ساخت انواع مختلفی دارند که شامل موارد زیر است:

- پلی‌اتیلن سنگین(high-density polyethylene)

- پلی‌اتیلن سبک(linear low density polyethylene)

- ژئوممبران پلی‌اتیلن (VLDPE: very low density polyethylen)

- ژئوممبران پی‌وی‌سی (PVC: polyvinyl chloride)

- پلی وینیل کلراید (PVC) پلیمری است که در آن اتم‌های کلر (به‌جای هیدروژن) به هر اتم کربن در ستون محوری متصل می‌شوند. کاربرد عمده این محصول برای عایق‌بندی استخرهای خاکی، مخازن ذخیره آب و مواد شیمیایی ،عایق‌بندی تونل‌ها، آب‌بندی گود ساختمانی و… استفاده می‌شود.

- در اصطلاح عامه ژئوممبران بیشتر به عنوان ژئوممبران پلی اتیلن که جهت آب بندی استخرهای ذخیره آب کاربرد دارد استفاده می‌شود.

- در پروژه‌های عمرانی مثل آب بندی تونل‌های، زیرگذرها، روف گاردن و ... از ژئوممبران پی‌وی‌سی استفاده می‌شود.

- ژئوممبران پلی اتیلن در مقایسه با انواع دیگر ژئوممبران از انعطاف پذیری کمتری برخوردار است.

- ژئوممبران پلی اتیلن در رنگ‌های مشکی و آبی تولید می‌شود در صورتی که ژئوممبران پی‌وی‌سی عمدتا سفید است.

- ژئوممبران پلی اتیلن در مجاورت آب واکنشی ندارد و این آب برای استفاده گیاهان وجانواران کاملا مناسب است اما ژئوممبران پی‌وی‌سی در مجاورت آب ماده‌ای شیمیایی تولید می‌کند که برای جانواران و گیاهان مضر خواهد بود.

ویژگی ورق ژئوممبران

ورق ژئو ممبران دارای ویژگی‌هایی است که آن را به عنوان یک پوشش عایقبندی و ایزولاسیون در بسیاری از صنایع مطرح می‌کند. این ویژگی‌ها عبارتند از:

قابل جوش خوردن است.

یکی از مهمترین ویژگی‌های ورق ژئو ممبران جوش خوردن است، ورق‌های با کیفیت به خوبی جوش می‌خورند اما این امکان وجود دارد که در بازه‌های زمانی مختلف ژئوممبران از حالت آب بندی شده خارج شده و قادر به آب‌گیری نباشد.به همین دلیل در نگهداری ژئوممبران باید به بحث تعمیرات آن نیز دقت کرد. بنابراین هم کیفیت ورق و هم کیفیت جوشکاری آن در باز شدن جوش و از بین رفتن حالت آب بندی ورق تاثیرگذار هستند. برای جلوگیری از این رخداد باید ورق‌های ژئوممبران با کیفیت خریداری کرد، از افراد متخصص و با تجربه برای نصب آن استفاده کرد و شرایط نصب آن را به خوبی اجرایی کرد.

تلرانس یا اختلاف ضخامت سطح

یک ورق ژئوممبران دارای سطحی با ضخامت یکسان نیست. به طور مثال اگر شما ورق با ضخامت 2 میلیمتر تهیه کرده اید، ضخامت آن در همه قسمت‌های ورق همان 2 میلیمتر نیست و ممکن است در برخی نقاط کمتر یا بیشتر باشد. هرچه  عرض ورق ژئوممبران بیشتر باشد تلرانس آن نیز بیشتر خواهد بود.

رنگ ورق ژئوممبران

در بازار دو رنگ ژئوممبران وجود دارد، اکثر ورق‌ها در بازار به رنگ آبی یا مشکی هستند. در میان این دو رنگ، رنگ مشکی ارجحیت دارد چرا که این رنگ در اثر وجود کربن موجود در ورق ژئوممبران ایجاد شده است اما رنگ آبی را اصولا با استفاده از رنگدانه‌های آبی ایجاد می‌کنند که اغلب کارخانه‌های تولیدی این رنگدانه‌ها را از چین وارد می کنند و مرغوبیت لازم را ندارد. به همین دلیل ورق ژئوممبران آبی زودتر از مشکی پوسیده می‌شود و عمر مفید کمتری دارد.

کیفیت ورق ژئو ممبران

یک ورق ژئوممبران با کیفیت از 97 درصد پلی اتیلن سنگین و 2.5 درصد پلی پروپیلن و 0.5 درصد آنتی اکسیدان تشکیل می شود. فاکتورهای دیگری چون روند تولید و چگونگی مخلوط کردن این مواد اولیه و البته دستگاه تولید کننده نیز در کیفیت تولید ژئوممبران تاثیرگذار است.

انعکاس نور خورشید

از جمله ویژگی های مهم ورق ژئوممبران صیقلی بودن سطح آن است. هرچه سطح ورق صیقلی‌تر باشد نورخورشید را بیشتر بازتاب کرده و پوسیدگی کمتری ایجاد می‌کند. بنابراین برجستگی یا زدگی در سطح ورق ژئوممبران باعث جذب نور بیشتر و در نتیجه ایجاد پوسیدگی می‌شود.

کاربرد ورق ژئوممبران

همانطور که گفتیم این ورقها به عنوان عایق‌بندی یا ایزولاسیون بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرند. در صنایع مختلفی از این ورق‌ها استفاده می‌شود. در ادامه به کاربردهای ورق ژئوممبران می‌پردازیم:

- استفاده در مخازن نگهداری فاضلاب به منظور نگهداری فاضلاب صنعتی و خانگی و جلوگیری از آلودگی منابع زیرزمینی و تصفیه آنها

- استفاده در استخرها و دریاچه‌های مصنوعی به منظور جلوگیری از نشتی آب و تخریب بسترهای خاکی.

- استفاده در پروژه های عمرانی از جمله تونل‌ها به منظور  حفظ سازه‌های احداث شده و جلوگیری از نشت آب به آنها.

-  استفاده در سدها به منظور پایدارسازی بستر آنها

- استفاده در معادن برای جلوگیری از آلودگی خاک و آب های زیرزمینی در استخراج فلزات مس، طلا و روی از طریق محلول‌های شیمیایی (leaching).

- استفاده به عنوان استخرهای تبخیری جهت تخلیص انواع نمک های معدنی از قبیل نمک طعام، نمک کلرید پتاسیم و غیره.

- استفاده در ذخایر نفت، گاز و پتروشیمی به عنوان پوشش اولیه و ثانویه جهت احداث مخازن نفتی، گاز مایع و سایر تولیدات این گروه جهت نگهداری آنها و همچنین جلوگیری از آلودگی محیط زیست.

- استفاده در صنایع شیلات برای پوشش استخرهای پرورش ماهیان سردابی.

- استفاده در نیروگا‌ها به منظور  پوشش استخرها و حوضچه‌های تبخیری در نیروگاه‌های سیکل ترکیبی و استخرهای خورشیدی

- حفاظت از بتن در برابر مواد شیمیائی مضر برای بتن و یا جریان سیالاتی که موجب فرسایش در سطح بتن است.

- عایق‌بندی سدهای باطله در صنایع معدنی

- استفاده در ساخت مخازن ذخیره آب و یا پسماندها و هرگونه سیالات دیگر (حتی اسیدها) بعنوان یک لایه غیر قابل نفوذ و مقاوم

- استفاده در محل‌های دفن زباله به عنوان یک محافظ در برابر نفوذ مواد آلاینده به محیط زیست.

مزایای استفاده از ورق‌های ژئوممبران

استفاده از این محصولات پلیمری در صنایع مختلف مزایای بسیاری به همراه دارد که از آن میان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

- مقاومت بالای ژئوممبران در برابر نور آفتاب، یخ‌زدگی و سایر عوامل محیطی و بیولوژیکی

- استفاده برای ساخت مخازن آب آشامیدنی به دلیل جلوگیری از چسبیدن خزه و جلبک به کف و دیواره استخر جلوگیری می‌کند.

- عایق بندی بسیار بالاتر نسبت به سایر پوشش‌ها و آب‌بندی

- کاهش زمان ساخت استخر با استفاده از ژئوممبران نسبت به استخرهای بتنی

- کاهش هزینه ساخت استخر با ورق ژئوممبران در مقایسه با استخرهای سنگی، سیمانی یا بتنی

روش‌ها و نکات نصب ورق ژئوممبران

برای این که ورق های ژئوممبران با کیفیت بالایی نصب شوند نیاز است که تمام نکات مربوط به نصب آنها رعایت شود.  بهترین روش نصب این ورق‌ها به این شرح است:

 - آماده سازی زمین

قبل از اقدام برای نصب ورق ژئوممبران سطح زمین پروژه باید آماده سازی شود و سطح خاک بستری که قرار است ورق ها در آن نصب شوند باید فشرده شود. تمام سطوحی که با ژئوممبران پوشیده می‌شوند باید صاف، بدون اجسام خارجی، تیز یا زبر از جمله سنگ و کلوخه باشد. وجود آب یا رطوبت بیش از اندازه نیز می تواند کیفیت نصب را  تحت تاثیر قرار دهد.

- ترانشه

ترانشه باید بر اساس طراحی و ابعاد پروژه قبل از نصب گود برداری  شود. زمان عملیات گود برداری باید طوری در نظر گرفته شود که از ریختن آن جلوگیری شود. گوشه ها باید به صورت منحنی با شعاع انحنای مناسب کنده شده تا از اعمال فشار متمرکز به ژئوممبران جلوگیری شود. ضمن این که در زمان پر کردن مجدد باید به گونه ای عمل شود که به ورق ها آسیبی وارد نشود.

- پهن کردن ژئوممبران

قبل از اقدام به پهن کردن ورق ها باید تمام موارد بررسی شوند و تجهیزات مورد استفاده باید به گونه‌ای باشند که از آسیب دیدن ژئوممبران جلوگیری شود.

بعد از پهن کردن باید از کیسه های شن با احتیاط استفاده شود تا ورق ها آسیب نبینند. کیسه‌های شن برای جلوگیری از بلند شدن ورق ها در زمان وزش مورد استفاده قرار می‌گیرند.

- سیگار کشیدن در محل نصب ژئوممبران ممنوع است.

- بهتر است روی ورق های ژئوممبران از لایه محافظ استفاده شود.

- ورق‌ها باید به صورت کاملا صاف روی سطح زمین قرار بگیرند و سطح کار نباید چروک یا موجدار باشد.

- شروع نصب ورق های ژئوممبران اصولا از سطح بالای زمین پروژه و در جهت وزش باد انجام می گیرد.

- توجه داشته باشید که ورق های رول شده ژئوممبران باید دارای کد شناسایی باشند.

- انبساط و انقباض دمایی ژئوممبران در حین نصب باید در نظر گرفته شود.

- بلافاصله بعد از پهن کردن ورق ها باید در اولین فرصت جوش ژئوممبران انجام شود.

نکات مهم در خصوص برش و چیدمان ورق

در زمان برش و چیدمان ورق های ژئوممبران به نکات زیر دقت کنید:

- نحوه برش و چیدمان ورق‌ها باید به صورت متقارن باشد.

- بسته به شکل محیط استخر و عرض ورق ها باید درصدی به عنوان هدر رفت و همپوشانی در محاسبه مساحت ورق مصرفی در نظر گرفته شود.

- در کناره‌های استخر برش ورق ژئو ممبران باید به صورت مثلثی تهیه می‌شود.

جمع بندی نهایی

همانطور که در متن مقاله مطالعه کردید ورق های ژئوممبران از خواص و ویژگی‌های مناسبی برای استفاده در صنایع مختلف به عنوان عایق، آب بند، ورق ایزولاسیون، ضد آب و ... برخوردار است. در کنار این موضوع روش‌های نصب آسان و سریع، کم‌هزینه و مقرون به صرفه باعث شده است که استفاده از ورق های ژئوممبران نسبت به سال‌های گذشته در صنایع گوناگون عمرانی، محیط زیستی، پالایشگاهی و ... رو به افزایش باشد.

در صورتی که ورق های ژئوممبران از کیفیت مناسبی برخودار باشند و همچنین شرایط نصب آنها با دقت فراهم شود عمر استفاده از آنها بسیار بالا است و می تواند دست کم بیش از 40 سال عمر مفید داشته باشد.