زمان مهدیزاده کارشناس ارتباط با رسانه معاونت علمی - این روزها بحث افزایش بودجه معاونت علمی داغ است. در حالی که معترضان، فناوری را «لوکس» میبینند و سفره امروز را بر فردای تکنولوژی مقدم میدانند. بهعنوان کسی که سالها در قلب این زیست بوم، اعداد و ارقام واقعی را لمس کرده، باید بگویم: توجه به فناوری بهترین راه نجات کشور است.
دارایی نامشهود؛ تنها معبر عبور از تحریم
وقتی شاهراههای فیزیکی صادرات و واردات زیر ضرب تحریم است، تنها «دارایی نامشهود» است که از سدها عبور میکند. فناوری و همچنین میراث فرهنگی و گردشگری، صنایع نامرئی و ارزشمند ما هستند. اما چرا فناوری ارجح است؟ چون فناوری «نیازِ غیرقابل حذفِ» همسایگان ماست. بازار رقابتی، تشنهی دستاورد علمی است و این یعنی شکستن انحصار قدرتهای بزرگ.
فناوری، تاریخ انقضا دارد؛ نفروشیم، میسوزد
برخی نگران «فروش منابع ملی» در قالب انتقال فناوری هستند. اما در عصر هوش مصنوعی، عمر هر دستاورد علمی به چند سال محدود شده است. اگر امروز فناوریمان را به بازار جهانی (مثل صنعت دارو) عرضه نکنیم، فردا با یک بهروزرسانی در آن سوی مرزها، دارایی ما تبدیل به زباله علمی میشود. طبیعی است که ما باید در «لبه دانش» معامله کنیم.
معجزه کاتالیست؛ از فلجِ صنعتی تا صادرات به چین
یادمان نرفته که تا سال ۹۴، شیرفلکه صنایع پتروشیمی ما در دست فرانسه و انگلیس بود. با یک اخمِ سیاسی، صنعت ما فلج میشد. امروز ایران نه تنها نیاز خود به کاتالیست را صددرصد تامین میکند، بلکه غولهایی مثل روسیه، چین و پاکستان مشتری پروپاقرص کاتالیست ایرانی هستند. این یعنی تبدیل «آسیبپذیری» به «اهرم فشار». این صنعت کاتالیست با حمایت معاونت علمی و از دل معاونت علمی بیرون آمد.
نرخ بازگشت سرمایه: شوکهکننده و واقعی
بیایید با اعداد صحبت کنیم تا عمقِ سودآور بودن این سرمایهگذاری روشن شود: دولت طی ۲۳ سال، مجموعاً حدود ۸۰۰میلیارد تومان در فناوری نانو کاشته است. نتیجه آن شگفت انگیز است؛ تنها در سال ۱۴۰۳، بیش از ۱۲برابرِکل آن سرمایهگذاری ۲۳ ساله، فقط از طریق «مالیات بر ارزشافزوده» به خزانه بازگشته است! کدام صنعت دیگری را میشناسید که چنین ارزش افزودهای خلق کند؟ البته مسیر رسیدن پژوهش به محصولی که در بازار خریدار داشته باشد گاهی کمی صبوری می طلبد.
سخن نهایی با منتقدان: من هرم مازلو را میفهمم؛ میدانم وقتی معیشت تحت فشار است، صحبت از فناوری دور از ذهن به نظر میرسد. اما مدیریت کلان یعنی دیدنِ فردا در دلِ بحران امروز. سرمایهگذاری در فناوری، صدقه دادن به چند شرکت دانشبنیان نیست؛ این تنها راهکار واقعی برای نجات از خشکسالی، حل بحران آب و عبور از محاصره اقتصادی است.
باید بدانیم «فناوری» هزینه نیست؛ زیربنای ثروت ملی است.
