پشت پرده حرف های تازه عراقچی

گروه سیاست نامه نیوز: عملکرد عباس عراقچی، وزیر خارجه کشورمان به ویژه بعد از آنگه گفت تحریم‌ها برکاتی دارند و می‌شود با تحریم هم می‌شود زندگی کرد، عملکرد او را در معرض نقد قرار داده است. از سوی دیگر در ماه‌های اخیر این پرسش وجود دارد که چرا عراقچی به عنوان وزیر خارجه مشغول سفرهای استانی است؟

عبدالرضا فرجی‌راد، تحلیلگر مسائل سیاست خارجی، درباره این موضوع به «نامه‌نیوز» گفت: «شرایط کنونی به دلیل حساسیت بالا به‌گونه‌ای است که میزان نکته‌سنجی افزایش یافته و هر اظهارنظری می‌تواند واکنش‌هایی به دنبال داشته باشد. در این فضا، به نظر می‌رسد آقای عراقچی نتوانست منظور خود را به‌طور دقیق و روشن بیان کند. او می‌خواست بگوید که تلاش‌هایی برای رفع تحریم‌ها صورت گرفته، اما این تحریم‌ها عملا برداشته نشده‌اند و در عین حال، تحریم‌ها دارای برکاتی بوده‌اند. هرچند استفاده از واژه برکات در شرایط فعلی مناسب به نظر نمی‌رسد، اما مقصود او این بوده است که فشار تحریم‌ها کشور را به سمت خودکفایی و اتکا به ظرفیت‌های داخلی سوق داده است. اگر این موضوع با توضیح دقیق‌تر و ادبیات بهتری مطرح می‌شد، زمینه بروز سوءتفاهم فراهم نمی‌گردید».

او ادامه داد: «بدیهی است که آقای عراقچی اعتقادی به مطلوب بودن تحریم‌ها ندارند و به‌هیچ‌وجه بر این باور نیستند که تحریم‌ها نباید برداشته شوند. سخنگوی وزارت امور خارجه نیز تصریح کرده است که در این دوره، تلاش‌های گسترده‌ای برای رفع تحریم‌ها انجام شده است. با این حال، باید توجه داشت که تصمیم‌گیری درباره برداشته شدن تحریم‌ها صرفا در اختیار وزارت امور خارجه نیست. این وزارتخانه نقش واسطه و پیگیر را ایفا می‌کند، اما تصمیمات اصلی در سطوح عالی حاکمیت، از جمله شورای عالی امنیت ملی و سپس دولت و مجلس اتخاذ می‌شود و وزارت امور خارجه مسئول پیگیری و اجرای این تصمیمات است. در نتیجه، در پرونده هسته‌ای و روابط با آمریکا، نتیجه مطلوب تاکنون حاصل نشده است».

این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی همچنین بیان کرد: «در حال حاضر، موضع طرف مقابل بر غنی‌سازی صفر استوار است، در حالی که در داخل کشور تأکید می‌شود تا زمانی که موضع آمریکا تغییر نکند، مذاکره‌ای رخ نخواهد داد. این اختلاف مواضع، ماهیتی فراتر از حوزه اختیارات وزارت خارجه دارد و به تصمیمات کلان نظام بازمی‌گردد. من در مقالات و مصاحبه‌های خود بر ارائه ابتکارها تأکید کرده‌ام و همواره گفته‌ام که باید راهی برای خروج از این بن‌بست پیدا کرد؛ امری که مستلزم خلاقیت و استفاده از ظرفیت‌های دیپلماتیک موجود است. اکنون نخست‌وزیر عراق اعلام کرده است که فعالیت مهمی برای آوردن ایران و آمریکا به میز مذاکره در بغداد آغاز شده است. از سوی دیگر، آقای اردوغان که روابط نزدیکی با ترامپ دارد، به ایران سفر می‌کند و همچنین امیر قطر نیز رابطه دوستانه‌ای با ترامپ دارد. پیشنهاد من این است که از ظرفیت این کشورها استفاده شود و یک سازوکار سه‌جانبه متشکل از عراق، قطر و ترکیه شکل بگیرد تا به‌صورت هم‌زمان با طرف آمریکایی و طرف ایرانی گفت‌وگو کرده و با ارائه ابتکارهای عملی، زمینه رفع تدریجی مسائل و ایجاد گشایش را فراهم کند. وزارت خارجه هم پیشنهادهایی به نهادهای تصمیم‌ساز منتقل می‌کند تا مورد بررسی قرار گرفته و درباره آن تصمیم‌گیری شود اما وزارت خارجه تصمیم‌گیرنده نیست».

او درباره تفاوت وزارت خارجه در دوره روحانی و پزشکیان تشریح کرد: «در دوره ریاست‌جمهوری آقای روحانی و در جریان مذاکرات برجام، پیشنهادهایی مطرح شد و در آن مقطع، اوباما پیش‌قدم شد و اعلام کرد که غنی‌سازی ایران را تحت نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به رسمیت می‌شناسد و آمادگی خود را برای مذاکره اعلام کرد اما در شرایط کنونی، ترامپ اعلام کرده است که تنها در صورتی حاضر به مذاکره خواهد بود که ایران تمام ظرفیت‌ها و توانمندی‌های هسته‌ای خود را واگذار کند. از این رو، وضعیت فعلی از اساس با دوره پیشین متفاوت است».

فرجی‌راد در پایان درخصوص علت سفرهای استانی عراقچی گفت: «درباره سفرهای استانی آقای عراقچی نیز به نظر می‌رسد قدری بزرگ‌نمایی شده است. افزایش نرخ ارز و تشدید تورم، پس از فعال شدن مکانیزم ماشه رخ داده است. هرچند ایران این اقدام را غیرقانونی می‌داند و روسیه و چین نیز آن را به رسمیت نشناخته‌اند، اما این روند به‌هرحال آثار اقتصادی خود را بر جای گذاشته است. رئیس‌جمهور نیز اعلام کرده‌ است که درآمدهای کشور به نصف کاهش یافته است. در چنین شرایطی، ضروری است اختیارات بیشتری به استان‌ها، به‌ویژه استان‌های مرزی، داده شود تا بتوانند با کشورهای همسایه تعامل و مبادله اقتصادی داشته باشند. در همین چارچوب، سفرهای وزیر امور خارجه با هدف تسهیل این روند، ایجاد ارتباط و گفت‌وگو میان طرفین و تفویض برخی اختیارات در حوزه دیپلماسی اقتصادی به استان‌ها انجام شده است».