سه شنبه 09 دی 1404
Monday, 29 December 2025
عصرایران- محال است تهرانی باشید و حداقل یکی دو بار این جمله را در ماه نشنوید که «در تهران پول زیر دست و پا ریخته، کسی نیست جمع کند» یعنی کافی است یک به تهران بیاید و به راحتی پولدار شود. اما منبع و منشا این اصطلاح از کجا آمده است. در کتاب طهران قدیم نوشته جعفر شهری این گونه روایت شده است:
«در تهران پول زیر دست و پا ریخته، کسی نیست جمع کند»
رسول سوزن سنجاقی، روستا زاده ای بود که در تهران صاحب همه چیز می شود و چون کار و بارش رونق می گیرد، نامه ای به ولایتش همدان می نویسد در آن این جمله را می نویسد:«در تهران پول زیر دست و پا ریخته، کسی نیست جمع کند.»
طولی نمی کشد که تهران را همدانی پر می کند تا آن که روزی یکی از آن ها به نزد رسول آمده می گوید: «پول که در تهران نریخته بود هیچ، به اغوای تو سرمایه مختصری را هم که با خود آورده بودم به باد دادم» و با او به ستیز بر می خیزد.
رسول در دفاع، اول وضع خود را از موقعی که حتی کرایه راه نداشته و پیاده از همدان روانه شده است و وضع فعلیش را که صاحب همه چیز می باشد به تصدیق او می رساند و بعد برای روشن ساختن قضیه و این که درک واقعیت مطلب بکند او را با خود همراه می کند و دور کوچه بازار گردانده به هر چه از کفش، کلاه و گیوه کهنه گرفته تا کاغذ و مقوا و حلبی پاره و امثال آن برخورد می کند، می گوید: این ها همان پول هایی است که زیر دست و پا ریخته و کسی نیست جمعشان بکند.
او از گذشته خود روایت می کند که چون به تهران رسیده در احوال تهرانیان تفحص نمودم و به این نتیجه رسیدم که در دماغ تهرانیان باد و در وجود او شتابزدگی ایست که به کارهای زحمت دار پر معطلی تن نمی دهد و دیگر این که در تهران به همه چیز حتی به خاکستر پول می دهند و این بود که تکه زمین بی صاحبی را در نظر گرفتم و کیسه گونی ای فراهم کردم و از آن زمان هر چه حتی پشکل الاغ را در هر جا دیدم در کیسه ریخته به آن زمین بردم و وقتی مقدار آن ها قابل توجه گردید همه را سوا کردم و هر تکه را را به خواهان و خریدارش دادم. بنابراین جمله «بنویس هم ولایتی هایت هم بیایند» از رسول سوزن سنجاقی مانده است.
همین طور می گویند رسول به پسرش وصیت می کند:« پسرجان سعی کن از مایه نخوری» و وقتی پسر تصدیق می کند که از مایه خوردن کاسب را نابود می کند، رسول سوزنی می گوید: از منفعت هم نخور.
آن گاه پسرش رو به او می کند و می گوید: پس از چه بخورم؟
رسول می گوید: وقتی راه می روی همین که دیدی دو نفر دارند معامله ای انجام می دهند، بگو من هم شریک و خودت را بند کن و زندکیت را از این راه بچرخان.
موخره: یادش بخیر که در فیلم صادق کرده ساخته ناصر خان تقوایی، در سکانسی تاثیر گذار عزت الله انتظامی خطاب به سعید راد می گوید: «پول ریخته زیر دست و پا اما زیر دست و پای فیل» یعنی کار به این سادگی ها هم نیست.
