همشهری آنلاین - محمد سرابی: تولید یک برنامه نمایش خانگی با موضوع موسیقی رپ که در همان نخستین قسمت توقیف شد بحث درباره این نوع موسیقی را شدت بخشید. از منظر اجتماعی میتوان این سؤال را پرسید که آیا میشود گفت اهالی موسیقی رپ روی آسیبهای اجتماعی ذرهبین انداختهاند؟
رپ موسیقی نازل است
ماهیت رپ از اعتراض شروع شد و در میان طبقات حاشیه جامعه گسترش پیدا کرد به همین دلیل متن ترانههای آن به فقر، موادمخدر، بیکاری و... میپرداخت اما امروزه موسیقی رپ مخصوصا رپ فارسی ارتباط خاصی با آسیبهای اجتماعی جامعه پیدا نمیکند. این سؤال را از پژوهشگران علوم اجتماعی که در نشست «پارادوکس مشروعیت در رپ فارسی» سخنرانی کردند، پرسیدیم. پدرام جوادزاده، عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات در اینباره گفت: «طرفداران رپ قیل و قال زیادی دارند برای همین هم تصور میکنیم که جزو گروههای مرجع هستند و باید به آنها توجه کنیم اما این موسیقی نازل است و آنقدر تأثیرگذار نیست که علوم اجتماعی آن را جدی بگیرد. الان سیل ابتذال ما را غرق کرده است.»
رپ امروزی دیگر اعتراضی نیست
محمد رضوانیپور، دانشجوی دکتری جامعهشناسی دانشگاه تهران که پایاننامه دوره کارشناسی ارشد خود را درباره موسیقی رپ نوشته است، در پاسخ به سؤال همشهری گفت: «هر محصول هنری را میشود بهعنوان یک متن خواند اما من از نگاه آسیبشناسانه به پدیدههای هنری پرهیز دارم. اگر بخواهیم به مسئلهای مانند اعتیاد نگاه آسیبشناسانه داشته باشیم میتوانیم سراغ پژوهشهای دانشگاهی برویم.» او تأکید کرد: «رپ در دهه ۷۰ میلادی خاستگاه اعتراضی داشت. تا سالهای ۹۰ و ۲۰۰۰ هم این حالت باقی ماند اما رپرها الان دیگر اعتراضی نیستند، بلکه درباره سبک زندگی میخوانند و به هم جواب میدهند. در دهه ۸۰ ما هم این حالت اعتراضی در رپ فارسی وجود داشت که الان نیست.» او تأکید کرد که زبان رپ مستقل از زبانهای دیگر و یک نوع خاص از ادبیات است.
نمیشود با خانواده گوش کرد
محمدامین حسام، سردبیر، نویسنده و پژوهشگر تولیدات تلویزیونی، دیگر سخنران این برنامه بود. او در پاسخ به سؤال همشهری درباره نقش اجتماعی موسیقی رپ گفت: «چالشی که رپ فارسی دارد استفاده از الفاظ رکیک است. من چیزی را که نشود با خانواده گوش کرد مبتذل میدانم و الان هم موسیقی رپ را نمیتوانم با خانواده گوش کنم. جز این هر رسانهای ظرفیتی دارد و رپ هم ظرفیتهایی دارد که میتوان مسائل جامعهشناختی را از طریق آن بررسی کرد.» او درباره برنامه گنگ گفت: «برنامه گنگ مجوز ساخت نداشت و یکدفعه پخش شد. رپ مشروعیت به معنی مجوز ارشاد، صدا و سیما و ساترا را ندارد. با این حال میبیند که در پیامهای بازرگانی و تیتراژ برنامهها پخش میشود. اینکه چرا پخش میشود را نمیدانیم.»
خواننده رپ به مجوز کاری ندارد
محسن رجب پور، تهیهکننده و ناشر موسیقی که بهصورت برخط در این نشست حضور داشت نیز درباره موسیقی رپ گفت: «در موسیقی پاپ با اصلاح متن میشد مجوز گرفت اما رپ اینطور نیست. الان خواننده رپ به مجوز کنسرت کاری ندارد زیرا پولی که رپرها از استریم (پخش اینترنتی) بینالمللی بهدست میآورند - با توجه به اختلاف ارزی - از کنسرت بیشتر است. حاکمیت هم بین مجوز دادن و ندادن مانده است.»
او با اشاره به برنامه گنگ نیز بیان کرد: «همیشه جامعه مخاطبان برای رپرها مهم بوده است. حتی مهمتر از کسب مجوز. برای همین هم دیدیم خوانندهای که در برنامه گنگ شرکت کرده بود به محض دریافت بازخورد منفی از جامعه، واکنش نشان داد و کنارهگیری کرد.»
