دولت «بودجه بقا» بست؛ همین‌که 1405 وضع بدتر نشود باید تشکر کرد

لایحه بودجه 1405 با وجود شعارهای انضباط مالی همچنان بر درآمدهای ناپایدار تکیه دارد و کسری پنهان را به آینده موکول می کند. رشد هزینه‌های جاری سریع‌تر از سرمایه‌گذاری عمرانی است و این امر به تضعیف تولید و اشتغال می‌انجامد. خوش‌بینی به تحقق مالیات‌ها بدون اصلاح ساختار، فشار را بر کسب و کارهای شفاف افزایش می‌دهد. سهم اندک آموزش و سلامت نگران‌کننده است. شفافیت در شرکت‌های دولتی کافی نیست و اولویت‌بندی پروژه‌ها مبهم مانده است و پاسخگویی زمان‌بندی اجرا شاخص‌های سنجش و گزارش‌دهی تقویت نشده‌اند.

جمشید عدالتیان در گفتگو با نامه‌نیوز درباره انتقادها به لایحه بودجه 1405 گفت: بودجه‌نویسی همواره در ایران این مشکل را داشته که قسمت هزینه‌هایش معلوم است اما تحقق درآمدهای آن در هاله ای از ابهام قرار دارد. پیامد این اتفاق هم آن است که و کسری بودجه پدید می آید. نکته بعدی ناعادلانه بودن لایحه بودجه است مثلا به نظر می آید که دولت می خواهد از قشر پردرآمد مالیات زیاد بگیرد و آن را بین قشر مستضعف توزیع کند. این نوع باز توزیع ثروت قطعا مشکلات بزرگتری را در پی خواهد داشت مثل اتفاقی که در فرانسه افتاد یا آنکه طرف ثروت خود را به خارج کشور منتقل می کند.  

وی افزود: با آنکه دولت معمولا زمان بودجه نویسی خیلی با احتیاط درآمدها را پیش بینی می کند اما در واقعیت مشخص نیست درآمدها به ویژه در حوزه ارزی چقدر محقق می شود. تحقق درآمد مالیاتی معمولا 96 درصد است و برای سال آینده نیز دولت می خواهد مالیات ها را 67 درصد افزایش دهد که موضوع خودش تبعات تورمی در پی خواهد داشت. مثلا مالیات بر ارزش افزوده 12 درصد شود، همین یعنی 2 درصد قیمت کالاها گران تر می شود. حال آنکه در دنیا،‌ مالیات بر ارزش افزوده شامل همه کالاها نمی شود و برخی ها هم که مشمول این نوع مالیات هستند رقم مالیات بر ارزش افزوده، 7 درصدی است نه 12 درصد.

این فعال اقتصادی اظهار کرد: دولت هر سال که مالیات را افزایش می دهد این توجیه را می آورد که این افزایش از کسانی اخذ می شود که فرار مالیاتی دارند اما در عمل تولیدکنندگان این رقم را می پردازند. واقعا چرا یک بار برای همیشه مشخص نمی شود چه کسانی فرار مالیاتی دارند که تکلیف شان روشن شود.

وی با اشاره به تورم 50 درصدی کشور افزود: وقتی نرخ تورم را از رقم بودجه امسال کم کنیم مشخص می شود که این بودجه نسبت به سال گذشته چقدر افزایش یافته است؟ یعنی اگر 50 درصد رقم بودجه 1405 را کسر کنیم تازه باید بشود به اندازه رقم بودجه سال قبل. وقتی امسال رقم کسری بودجه مشخص شده، یعنی سال آینده نیز همین رقم به علاوه 50 درصد، کسری بودجه پیش بینی می شود.

این تحلیلگر مسائل اقتصادی یادآور شد: اگر دولت بخواهد تورم را کنترل کند راهی جز بودجه انقباضی نداریم چون انبساطی‌شدن بودجه یعنی کسری بودجه بیشتر. نکته بعدی اینکه رئیس جمهور درباره تخصیص بودجه براساس عملکرد صحبت می کند که انتقادهای زیادی را در پی خواهد داشت چون ذی نفعان زیادی هستند مثلا هر نماینده مجلس دنبال آن است که بودجه بیشتری برای حوزه انتخابیه خودش بگیرد.

وی با بیان اینکه امروز ضررهای بزرگی دارد به محیط زیست و انرژی کشور می خورد، افزود: نکته دیگر اینکه بخش انقباضی نباید شامل ردیف های عمرانی شود اما متأسفانه می شود و دولت اولین جایی که برای اعمال انقباضی شدن بودجه اقدام می‌کند، حذف ردیف های عمرانی است. در حالیکه امروز کشور به توسعه پروژه های عمرانی مخصوصا در حوزه برق و آب نیاز دارد، در فضای کنونی که امکان جذب سرمایه خارجی نیست پس دولت خودش باید برای سرمایه‌گذاری ورود کند.

عدالتیان با اشاره به افزایش 20 درصدی حقوق کارکنان دولت گفت: وقتی تورم 50 درصد است یعنی سال آینده کارکنان دولت 30 درصد فقیرتر می‌شوند. دولت در یک چاله عجیبی قرار گرفته اما انقباضی بودن بودجه نباید به این معنا تعریف شود که دولت کارکنان خود را تحت فشار قرار دهد. در مجموع بودجه 1405، بودجه بقا است یعنی آنچه هست را حفظ کنیم. طبق این لایحه بودجه گویا قرار نیست چیزی به کشور اضافه شود. پس انتظار داریم همان چیزی که الان است سال آینده هم باشد. سال گذشته هم گفتم «اگر همین وضع بماند و بدتر نشود یعنی دولت موفق بوده است» اما در عمل دیدیم که وضع بدتر شد. سال آینده هم چنین آرزویی دارم.