خبرگزاری مهر، گروه استانها - مطهره میرزایی: مداحی در فرهنگ شیعه همواره فراتر از یک آئین سوگواری صرف بوده و نقشی عمیق در انتقال معارف دینی، هویت مذهبی و انسجام اجتماعی ایفا کرده است. در سالهای اخیر، با پیچیدهتر شدن عرصه تقابل فرهنگی و رسانهای، این نقش ابعاد تازهتری یافته و مداحی بهعنوان یکی از مؤثرترین ابزارهای ارتباطی با نسل جوان، مورد توجه ویژه رهبر معظم انقلاب قرار گرفته است.
دیدارهای سالانه رهبر انقلاب با مداحان و تأکیدات مکرر ایشان بر مفاهیمی چون جهاد تبیین، ادبیات مقاومت، پژوهشمحوری و مسئولیت اجتماعی هیئتها، نشاندهنده جایگاه راهبردی این هنر آئینی در مواجهه با جنگ نرم و ترکیبی دشمن است. در این نگاه، هیئتهای مذهبی دیگر صرفاً محل برانگیختن احساسات نیستند، بلکه به پایگاههایی برای آگاهیبخشی، هویتسازی و تقویت روحیه ایستادگی ملی تبدیل شدهاند.
در همین راستا، میزگردی با حضور رئیس کانون مداحان استان قزوین و جمعی از مداحان این استان برگزار شد تا ابعاد مختلف مداحی معاصر، از فرصتها و ظرفیتها تا آسیبها و چالشها، مورد بررسی قرار گیرد. این گفتوگو نگاهی عمیق به نقش مداحی در خط مقدم جهاد تبیین و مقاومت فرهنگی دارد و تلاش میکند نسبت میان شور، شعور، معرفت و مسئولیت اجتماعی را در فضای امروز هیئتها بازخوانی کند.
مداحی پایگاه ادبیات مقاومت و خط مقدم جهاد تبیین است
سه مداح برجسته قزوین که در دیدار مداحان کشور با مقام معظم رهبری حضور داشتند در میزگردی که در خبرگزاری مهر برگزار شد با اشاره به منویات رهبر معظم انقلاب در دیدار با مداحان، بر ضرورت تبدیل هیئتها به پایگاه ادبیات مقاومت، جهاد تبیین و مقابله با جنگ روانی و رسانهای دشمن تأکید کردند.
سید حسن موسوی، رئیس کانون مداحان استان قزوین، در این میزگرد با بیان اینکه رهبر معظم انقلاب سرفصلهایی بسیار کاربردی و هدفمند برای عرصه مداحی ترسیم کردند، اظهار کرد: حضرت آقا مداحی را نه صرفاً خواندن و گریاندن، بلکه پدیدهای درخور پژوهش، تحقیق و عمقیابی معرفی کردند. نخستین نکتهای که ایشان مطرح فرمودند، ضرورت سوق دادن مداحی به سمت پژوهش است؛ چرا که پژوهش به آسیبشناسی و اصلاح مسیر منجر میشود.
وی افزود: جلسات ستایشگری باید به سمت شناخت نقاط ضعف و بررسی علمی آنها حرکت کند تا مداحی بتواند اثرگذاری واقعی خود را در جامعه ایفا کند.
مداحی؛ پایگاه ادبیات مقاومت و جهاد تبیین
موسوی با اشاره به تأکید رهبر انقلاب بر نقش مداحی در ادبیات مقاومت گفت: طبق فرمایشات حضرت آقا، مداحی پایگاه ادبیات مقاومت و جبهه مقاومت است. ایشان مقاومت ملی را بهعنوان تابآوری و ایستادگی در برابر فشار دشمن ترسیم کردند؛ چه فشار رسانهای، چه مجازی، چه اقتصادی و تحریمی.
وی ادامه داد: مداح باید مسلح باشد؛ مسلح به علم، معرفت، روحیه انقلابی و سواد روز. اگر مداح خود به مسائل سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و فضای مجازی آگاه باشد، این آگاهی بهطور طبیعی در کلام او جاری میشود و میتواند مردم را نسبت به شرایط جامعه توجیه کند. این همان جهاد تبیینی است که رهبر انقلاب سالها بر آن تأکید دارند.
رئیس کانون مداحان استان قزوین تصریح کرد: مداحی میتواند یک ابزار مؤثر برای دفاع از جمهوری اسلامی باشد، اما این نقش صرفاً دفاعی نیست؛ مداحی میتواند در ادبیات تهاجمی نیز قرار بگیرد. نمونه روشن آن، دستور صریح حضرت آقا به خواندن «ای ایران» بود؛ پیامی برای فریاد زدن هویت و اقتدار ایران در برابر دشمن.
مداحی؛ رسانهای زنده در جنگ روانی
موسوی با بیان اینکه امروز جنگ، جنگ روانی و رسانهای است، گفت: مداحی به دلیل داشتن مخاطب زنده، یکی از مهمترین رسانههاست و میتواند ذهنها را روشن، دلها را تقویت و بخشی از خط مقدم جهاد تبیین باشد.
وی درباره وضعیت مداحی در استان قزوین افزود: مداحان قزوین در مقایسه با بسیاری از استانها، باسواد، اهل مطالعه و فعالاند و در یادوارههای شهدا و برنامههای ملی خوش میدرخشند. با این حال، هرچقدر هم که عملکرد خوب باشد، باز جای کار وجود دارد.
خطر احساسات بیپشتوانه در هیئتها
رئیس کانون مداحان استان قزوین با اشاره به تغییر نسل در هیئتها گفت: اگر معارف دینی و معارف مبارزاتی اهلبیت (ع) بهدرستی برای نوجوانان و جوانان تبیین نشود، احساسات بیپشتوانه میتواند آنها را دچار انحراف کند. هیئت باید محل معرفت باشد، نه صرفاً هیجان.
وی افزود: موسیقی ایرانی و اسلامی ظرفیت عظیمی دارد و هیچ نیازی به استفاده از آهنگهای طاغوتی نیست. حضرت آقا تأکید کردهاند که خوانندگی باید خوشساخت باشد تا بر دل مستمع بنشیند و موجب انحراف ذائقه نشود.
تسلط بر مغزها مهمتر از تسلط بر سرزمینهاست
در ادامه این میزگرد، ابوالفضل عزتی، از مداحان استان قزوین، با اشاره به تعبیر رهبر انقلاب از مداحی بهعنوان پدیدهای «حیرتانگیز» گفت: واژه حیرت نشان میدهد مداحی موضوعی عمیق و اثرگذار است. وقتی این تعبیر در کنار پژوهش، جهاد تبیین و تفاوت مداحی امروز با گذشته قرار میگیرد، مسئولیت مداحان سنگینتر میشود.
وی افزود: رهبر انقلاب فرمودند تسلط بر مغزها بسیار مهمتر از تسلط بر سرزمینهاست. اگر ذهن و باور جوانان تسخیر شود، تسلط بر سرزمین نیز بهراحتی اتفاق میافتد. مخاطب اصلی مداحی جوانان هستند و هیئتها ظرفیت بالایی برای اثرگذاری بر فکر و باور آنها دارند.
عزتی ادامه داد: مداحی باید شور و شعور را با هم داشته باشد. زمانی که شعور سیاسی، اجتماعی و اعتقادی در قالب معارف اهلبیت (ع) منتقل شود، شور جوانانه بهصورت طبیعی شکل میگیرد و در میدان جنگ روانی اثرگذار خواهد بود.
نفوذ اجتماعی مداحان قزوین
وی با بیان اینکه امام حسین (ع) موضوعی فراجناحی و جهانی است، گفت: مداحان قزوین در عرصههای اجتماعی، فرهنگی و حتی سیاسی نقش مؤثری داشتهاند. نمونه آن، حضور برخی مداحان در شوراها و مسئولیتهای اجرایی است که نشاندهنده مقبولیت مردمی آنهاست.
عزتی خاطرنشان کرد: هیئت امروز بدون هیچ هزینهای جمعیت عظیمی از جوانان را گرد هم میآورد؛ ظرفیتی که دشمن برای ایجاد مشابه آن باید هزینههای سنگینی بپردازد. همین موضوع مسئولیت مداح را چند برابر میکند.
هیئت پایگاه ادبیات مقاومت است
در بخش دیگری از این میزگرد، محمدجواد نظری، از مداحان قزوینی، اظهار کرد: یکی از نکات مهم دیدار امسال این بود که رهبر انقلاب در ابتدای سخنان خود از اجراها تمجید کردند؛ زیرا در آنها تلفیق معارف اهلبیت (ع)، ادبیات مقاومت و مسائل روز دیده میشد.
وی افزود: حضرت آقا امسال علاوه بر جهاد تبیین، صراحتاً فرمودند که هیئت و مداحی پایگاه ادبیات مقاومت است؛ پایگاهی که باید در برابر فشارهای نظامی، اقتصادی و رسانهای دشمن فعال باشد.
نظری تصریح کرد: دشمن در جنگ ترکیبی امروز بهدنبال تغییر هویت ملت ایران است. در چنین شرایطی، مداحی از یک هنر فراتر رفته و به یک مسئولیت تاریخی و هویتی تبدیل شده است.
جنگ امروز، جنگ رسانهای است
این مداح قزوینی گفت: امروز فراتر از یک درگیری نظامی، درگیر جنگ تبلیغاتی و رسانهای هستیم. دشمن در جنگ ۱۲ روزه نتوانست در میدان نظامی موفق شود، اما اکنون با هزینههای سنگین بهدنبال تسخیر ذهن جوان ایرانی است.
وی اجرای «ای ایران» در بیت رهبری را نمونهای از اثرگذاری مداحی دانست و افزود: این اجرا حتی در میان افرادی که گرایش مذهبی نداشتند، احساس غرور ملی ایجاد کرد و نشان داد مداحی میتواند هویتبخش و وحدتآفرین باشد.
آسیبها و چالشهای مداحی امروز
نظری با اشاره به آسیبهای نوپدید در عرصه مداحی گفت: پدیدههایی مانند اگزوزخوانی، استودیوخوانیِ بیضابطه و استفاده از آهنگهای نامناسب، اگر مدیریت نشوند، مداحی را از مسیر اصلی منحرف میکنند. برخی مداحان نیز از ترس کاهش مخاطب، از پرداختن به مسائل روز پرهیز میکنند که این یک آسیب جدی است.
وی افزود: یکی از مشکلات مداحان جوان، تلاش برای طیکردن مسیر رشد بهصورت میانبُر است؛ در حالی که فقدان استاد، مطالعه و معرفت، زمینه انحراف ذائقه را فراهم میکند.
نوحه فاطمی باید آگاهیبخش و امیدآفرین باشد
این مداح قزوینی در پایان تأکید کرد: نوحه انقلابی و فاطمی باید ترکیبی از سوگواری عاطفی، پیام معرفتی و بینش اجتماعی باشد و بر سیره حضرت زهرا (س) بهعنوان اسوه مقاومت تکیه کند. چنین نوحهای باید امیدبخش باشد، مخاطب را به مسئولیتپذیری دعوت کند و روحیه ایستادگی در برابر دشمن را در جامعه تقویت کند.
