به گزارش همشهری آنلاین، این اظهارات در شرایطی مطرح شده که بازار خودروی کشور طی ماههای اخیر شاهد افزایشهای پرشتاب قیمتی، تغییرات هفتگی قیمتها و شکاف مزمن میان قیمت کارخانه و بازار آزاد بوده است.
پرسش اصلی این است که این ادعا تا چه اندازه با واقعیتهای بازار جهانی خودرو و وضعیت اقتصادی مصرفکننده ایرانی همخوانی دارد؟
کوییک؛ مبنای مقایسه کجاست؟
آنطور که احمد نعمتبخش، دبیر انجمن خودروسازان گفته است امکان ندارد در دنیا، خودروی ۴۶۰۰ دلاری پیدا کنید که مشخصات کوییک را داشته باشد؛ خودرو در ایران ارزان است. هر چقدر پول بدهید همان قدرآش میخورید.
بررسیها درباره صحبتهای دبیر انجمن خودروسازان نشان میدهد، کوییک GX بهعنوان یکی از ارزانترین خودروهای تولید داخل، در کلاس هاچبک شهری کوچک قرار میگیرد. این خودرو به موتور ۱.۵ لیتری ۴سیلندر با توان ۹۰ اسببخار، گیربکس دستی ۵سرعته، مصرف سوخت ترکیبی حدود ۶.۵ لیتر و حداقلهای ایمنی مانند ۲ ایربگ و ترمز ABS مجهز است. از نظر ابعاد، قدرت و کاربرد، کوییک خودرویی است که برای استفاده روزمره شهری و بینشهری سبک طراحی شده و نه یک وسیله نقلیه بسیار ساده یا مینیخودرو.
ادعای مطرحشده از سوی دبیر انجمن، بر این فرض استوار است که خودرویی با چنین مشخصاتی، در بازار جهانی نمیتواند با قیمتی در حدود ۴۶۰۰ دلار عرضه شود.
ارزانترین خودروهای جهان؛ آیا اساساً قابل قیاسند؟
در بازار جهانی خودرو، محصولاتی وجود دارند که با قیمتهایی حتی کمتر از ۵هزار دلار عرضه میشوند. با این حال، بخش قابل توجهی از این خودروها درواقع در تعریف کلاسیک خودروی سواری متعارف نمیگنجند و بیشتر وسایل حملونقل بسیار ساده شهری هستند.
این خودروها اگرچه از نظر قیمتی به رقم مورد اشاره نزدیکند، اما از نظر قدرت موتور، ابعاد، ایمنی و توان استفاده بینشهری، در سطحی پایینتر از کوییک قرار میگیرند. بنابراین استناد بهوجود این خودروها، بهتنهایی نمیتواند پاسخ نهایی به ادعای مطرحشده باشد.
خودروهای همرده کوییک در جهان؛ قیمت واقعی چقدر است؟
برای داوری منصفانه، باید به سراغ خودروهایی رفت که از نظر کلاس بدنه، قدرت موتور و کاربرد با کوییک قابل مقایسهاند؛ یعنی هاچبکهای شهری با موتور حدود ۱.۲ تا ۱.۵ لیتر و توان نزدیک به ۸۰ تا ۱۰۰ اسببخار.
آمارهای مقایسهای براساس قدرت موتور نشان میدهد اگر معیار، خودرویی با مشخصات فنی و کاربردی نزدیک به کوییک باشد، قیمت چنین خودروهایی در بازار جهانی حداقل ۲ تا ۳ برابر رقم ادعاشده است.
حلقه مفقوده مقایسه: اسببخار برابر، کیفیت نابرابر
هرچند خودروهایی که در جدول مقایسهای بهعنوان همرده کوییک معرفی شدند، از نظر قدرت موتور و کلاس بدنه در یک بازه مشابه قرار میگیرند، اما این مقایسه فقط زمانی معنا پیدا میکند که سطح کیفیت ساخت، ایمنی و استانداردهای تولید نیز همسطح باشد. واقعیت این است که خودروهایی مانند سوزوکی سوئیفت، هیوندای i۱۰، کیا پیکانتو، تویوتا آیگو و حتی داچیا ساندرو، نهفقط از نظر برند، بلکه از حیث کیفیت مهندسی، دوام قطعات، ایمنی بدنه و استانداردهای تولید، فاصله معناداری با کوییک دارند.
این خودروها محصول زنجیرههای جهانی تولید هستند؛ زنجیرههایی که تحت نظارت سختگیرانه استانداردهای ایمنی اروپا، ژاپن و کرهجنوبی فعالیت میکنند. استفاده از فولاد با مقاومت بالاتر در شاسی، کنترل کیفی چندلایه، کیفیت مونتاژ بالاتر، دوام سیستم تعلیق و ترمز و سطح بالاتر تجهیزات ایمنی فعال و غیرفعال، باعث میشود این خودروها نه فقط گرانتر باشند، بلکه اساساً در طبقهای متفاوت از کوییک قرار گیرند.
به بیان ساده، اگرچه قدرت موتور کوییک با این خودروها قابل مقایسه است، اما کیفیت ساخت و تجربه مالکیت آن قابل قیاس نیست. در نتیجه اختلاف قیمت ۲ تا ۳ برابری این خودروها با کوییک، الزاماً بهمعنای ارزان بودن قیمت خودروهای داخلی نیست، بلکه بازتابی از تفاوت سطح فناوری، ایمنی و کیفیت تولید است.
همرده واقعی کوییک کدام است؟
اگر معیار مقایسه را نه صرفاً اسببخار، بلکه سطح کیفیت ساخت و فناوری تولید قرار دهیم، آنگاه دامنه خودروهای قابل مقایسه با کوییک محدودتر میشود و بیشتر به محصولات اقتصادی بازارهای چین، هند و برخی کشورهای در حال توسعه نزدیک میشود؛ خودروهایی که از نظر کیفی در سطح پایینتری نسبت به برندهای ژاپنی و کرهای قرار دارند.
در این سطح، خودروهایی با توان فنی نزدیک به کوییک معمولاً با قیمتهایی بالاتر از ۴۶۰۰ دلار اما پایینتر از بازار اروپا عرضه میشوند؛ اما حتی این خودروها نیز غالباً بهدلیل تیراژ بالا، رقابت شدید و نبود محدودیتهای سیاستی، از ثبات کیفیت و قیمت بیشتری نسبت به بازار ایران برخوردارند.
پس آیا خودرو در ایران ارزان است؟
پاسخ به این پرسش بدون درنظر گرفتن کیفیت ساخت، سطح تکنولوژی و در عین حال قدرت خرید مردم پاسخ ناقصی است.
اولا مقایسه کوییک با خودروهایی مانند سوزوکی، هیوندای یا تویوتا، اگرچه از نظر عددی قدرت موتور ممکن است درست بهنظر برسد، اما از منظر صنعتی و کیفی قیاسی نابرابر است. درواقع، کوییک خودرویی با قدرت موتور نسبتاً مناسب، اما کیفیت ساخت پایینتر از همردههای جهانی خود است؛ موضوعی که هم در تجربه مصرفکننده و هم در ارزش بلندمدت خودرو نمود پیدا میکند.
از همینرو، ادعای نبود خودروی ۴۶۰۰ دلاری با مشخصات کوییک در جهان فقط زمانی قابل پذیرش است که مشخص شود منظور از مشخصات، صرفاً عدد اسببخار و حجم موتور است، نه مجموعهای از کیفیت ساخت، ایمنی و استاندارد تولید. در غیراین صورت، این مقایسه بیش از آنکه روشنگر باشد، گمراهکننده است.
همچنین در کشورهای اروپایی، خودرویی ۱۲ تا ۱۴ هزار دلاری معمولاً معادل چندماه درآمد یک خانوار متوسط است. در مقابل، در ایران حتی خودرویی که بهطور اسمی ۴۶۰۰ دلاری معرفی میشود، در عمل معادل چندین سال پسانداز یک خانوار طبقه متوسط است ؛ آن هم در بازاری که قیمتها ناپایدار، کیفیت محل انتقاد و دسترسی بهخودرو محدود است.
از این منظر، اگرچه از نظر اسمی و فنی میتوان گفت خودرویی با مشخصات کوییک در بازار جهانی به این قیمت یافت نمیشود، اما از منظر اقتصادی و اجتماعی، خودرو برای مصرفکننده ایرانی نهتنها ارزان نیست، بلکه به کالایی پرهزینه، سرمایهای و دور از دسترس تبدیل شده است.
بنابراین ادعای دبیر انجمن خودروسازان از زاویه مقایسه صرف قیمت و مشخصات فنی، بخشی از واقعیت را بازتاب میدهد، اما با نادیده گرفتن قدرت خرید، کیفیت، ایمنی و ساختار بازار، تصویری ناقص ارائه میکند. مسئله اصلی بازار خودرو در ایران نه توقع بیش از حد مردم، بلکه ترکیبی از سیاستگذاری ناپایدار، نظارت ناکارآمد و شکاف عمیق میان قیمت و درآمد است.
در چنین شرایطی، این پرسش همچنان پابرجاست، اگر خودرو در ایران ارزان است، چرا هر سال برای طبقه متوسط دستنیافتنیتر میشود؟
