علیرضا زارعی هنرمند صنایع دستی گرگانی در گفتگو با خبرنگار مهر بیان کرد: بازار اصلی صنایعدستی گرگان کشورهای آسیای میانه هستند. ترکمنستان، قزاقستان و ازبکستان به دلیل اشتراکات فرهنگی و تاریخی، بیشترین استقبال را از محصولات تولیدی این منطقه دارند. همچنین کشورهای حاشیه دریای خزر مانند روسیه و آذربایجان نیز ظرفیت مناسبی برای توسعه بازار دارند، بهویژه در حوزه محصولاتی که ریشه در هنرهای سنتی و کاربردی دارند.
زارعی درباره جایگاه بازار داخلی در فروش صنایعدستی گفت: بازار داخلی همچنان بخش مهمی از فروش ما را تشکیل میدهد، اما این بازار بیشتر به گردشگری فصلی وابسته است و ثبات لازم را ندارد. در ایام اوج سفر، فروش افزایش پیدا میکند اما در سایر ماههای سال با رکود مواجه میشویم. به همین دلیل، اتکا صرف به بازار داخلی نمیتواند تداوم تولید و اشتغال در حوزه صنایعدستی را تضمین کند.
وی درباره مهمترین موانع حضور در بازارهای خارجی گفت: مهمترین مانع، نبود سازوکار مشخص برای صادرات صنایعدستی توسط هنرمندان مستقل است. بسیاری از تولیدکنندگان با اصول بستهبندی استاندارد، قیمتگذاری صادراتی و قوانین گمرکی آشنایی کافی ندارند. از سوی دیگر، هزینههای حملونقل و ارسال بینالمللی برای تولیدکنندگان خرد بسیار بالاست و همین موضوع، رقابتپذیری محصولات را کاهش میدهد.
زارعی درباره نقش نمایشگاهها و رویدادهای تخصصی در توسعه بازار بیان کرد: نمایشگاهها یکی از مؤثرترین ابزارهای معرفی صنایعدستی هستند، بهویژه در سطح بینالمللی. حضور در این رویدادها میتواند مسیر ارتباط مستقیم با خریداران خارجی را هموار کند، اما محدودیتهای مالی و نبود حمایت مستمر باعث شده بسیاری از هنرمندان از این فرصتها محروم بمانند. در حالی که شرکت هدفمند در نمایشگاهها میتواند بازارهای جدیدی را برای صنایعدستی گلستان ایجاد کند.
وی افزود: از نظر کیفیت و اصالت، صنایعدستی این منطقه کاملاً توان رقابت دارد. آنچه ما تولید میکنیم، صرفاً یک محصول تزئینی نیست بلکه بازتابدهنده فرهنگ، هویت و سبک زندگی اقوام گلستان است. اگر این ویژگیها بهدرستی معرفی و بستهبندی شود، میتواند برای مخاطبان خارجی جذابیت بالایی داشته باشد.
وی گفت: ایجاد یک شبکه منسجم بازاریابی، آموزش هنرمندان در حوزه فروش بینالملل و حمایت از برندینگ منطقهای از مهمترین راهکارهاست. همچنین لازم است میان تولیدکنندگان، متولیان صنایعدستی و فعالان حوزه گردشگری ارتباط مؤثرتری شکل بگیرد تا صنایعدستی بهعنوان بخشی از زنجیره اقتصاد گردشگری دیده شود، نه صرفاً یک فعالیت جانبی.
وی درباره راهکارهای توسعه بازار صنایعدستی گرگان گفت: برای عبور از وضعیت فعلی، نخستین اقدام، ایجاد یک مسیر مشخص و عملیاتی برای بازاریابی و فروش محصولات صنایعدستی است. هنرمندان بهتنهایی امکان ورود به بازارهای خارجی را ندارند و لازم است یک شبکه منسجم بازاریابی در سطح استان شکل بگیرد که بتواند نقش واسطه حرفهای میان تولیدکننده و بازار هدف را ایفا کند.
وی افزود: تشکیل برند مشترک صنایعدستی گرگان میتواند به افزایش اعتماد خریداران داخلی و خارجی کمک کند. در حال حاضر محصولات بهصورت پراکنده و بدون هویت واحد عرضه میشوند، در حالی که معرفی صنایعدستی با یک نشان منطقهای مشخص، امکان حضور قدرتمندتر در نمایشگاهها و بازارهای بینالمللی را فراهم میکند.
این هنرمند صنایعدستی ادامه داد: یکی دیگر از نیازهای جدی این حوزه، آموزشهای تخصصی در زمینه فروش و صادرات است. بسیاری از هنرمندان از نظر فنی توانمند هستند، اما با اصول قیمتگذاری، بستهبندی استاندارد، مذاکره با خریداران خارجی و قوانین گمرکی آشنایی کافی ندارند. برگزاری دورههای آموزشی هدفمند میتواند این فاصله را تا حد زیادی کاهش دهد.
وی با اشاره به نقش نمایشگاهها گفت: حضور برنامهریزیشده در نمایشگاههای داخلی و بینالمللی باید بهعنوان یک سیاست مستمر دنبال شود، نه اقدامی مقطعی. اگر هنرمندان استان بتوانند با حمایت نهادهای متولی در رویدادهای معتبر شرکت کنند، ارتباط مستقیم با بازارهای هدف برقرار خواهد شد و صنایعدستی گلستان از حالت فروش محلی خارج میشود.
وی افزود: اتصال صنایعدستی به زنجیره گردشگری نیز یکی از راهکارهای مؤثر است. صنایعدستی باید در بستههای گردشگری، اقامتگاههای بومگردی و مراکز اقامتی بهصورت جدی دیده شود. زمانی که گردشگر با روایت فرهنگی هر محصول آشنا شود، تمایل بیشتری به خرید پیدا میکند و این موضوع به رونق بازار کمک میکند.
وی در پایان گفت: حمایت هدفمند از هنرمندان، نه بهصورت مقطعی بلکه در قالب برنامههای بلندمدت، میتواند صنایعدستی گرگان را به یک ظرفیت پایدار اقتصادی تبدیل کند. این حوزه علاوه بر اشتغالزایی، نقش مهمی در حفظ هویت فرهنگی منطقه دارد و نیازمند نگاه راهبردی است.
