مدیرکل محیط زیست گیلان: تالاب انزلی هنوز زنده است

به گزارش شمال نیوز، فرهاد حسینی طایفه روز شنبه در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا با اشاره به تفاوت تالاب‌های خزری با سایر تالاب‌های مرکزی ایران، اظهار کرد: برخلاف تالاب‌های گاوخونی، پریشان و بختگان که به علت فرونشست زمین ورودی آب ندارند و قادر به نگهداری آب نیستند، تالاب‌های خزری آب دریافت کرده اما به علت اختلاف ارتفاع موجود بین تالاب و سطح تراز دریای خزر با سرعت تخلیه می‌کنند.

حسینی طایفه با بیان اینکه پسروی آب دریای خزر قطعی است، گفت: دانشمندان روسی و انگلیسی هیچ قطعیتی برای ادامه این روند و بازگشت آن ندارند؛ افزایش ۲ درجه‌ای دمای هوا و روند تبخیر، کاهش آبهای ورودی و تبادلات آبی از عوامل موثر این تغییرات است و اکنون در دوره عدم قطعیت به سر می‌بریم.

وی تاکید کرد: باید با پسروی و پیشروی آب دریای خزر سازگار شویم؛ در زمان پسروی در اراضی ساحلی ویلاسازی نکرده و زمانی که آب بالا می‌آید براساس آن تعریف حریم نکنیم.

مدیرکل حفاظت محیط زیست گیلان در مورد نقش موج شکن‌های بندرانزلی در ایجاد اختلال در تبادلات آبی بین دریا و تالاب نیز اظهار کرد: یکی از مواردی که تالاب انزلی را زنده نگه می داشت ورودی آب از سمت دریای خزر بود و جریان‌های آب ناشی از کولاک موجب ورود آب به تالاب و از خروج آن جلوگیری می‌کرد؛ اما اکنون با احداث این موج شکن و حوضچه آرامش و اسکله ایجاد شده بازوهای موج شکن تبادلات آبی و رژیم آبی را تغییر داده است.

حسینی طایفه ادامه داد: اغلب پروژه‌های توسعه مانند موج‌شکن و هتل‌سازی‌ها در دوره پیشروی آب دریای خزر انجام شده است و اکنون بیشتر هتل‌ها ساحلی نیستند؛ هرکدام از این تغییرات حاصل تصمیماتی است که متولی مشخصی دارد نباید تنها محیط زیست را مقصر دانست، همه دستگاه‌هایی که به محیط زیست آسیب وارد می‌کنند باید در این مورد پاسخگو باشند.

وی با بیان اینکه محیط زیست ناظر و مطالبه‌گر است، گفت: تعدد نهادهای نظارتی و عدم پاسخگویی دستگاه‌ها موجب شده رسانه‌ها از محیط زیست مطالبه‌گری کنند درحالی که ما ناظر و ضابط قوه قضائیه هستیم.

حسینی طایفه در ادامه روند طولانی رسیدگی به پرونده‌ها را یکی از مشکلات در برخورد با تخلفات اعلام کرد و افزود: زمان اجرای تخلف تا زمان اعمال قانون زمان‌بر است و این فرصت را در اختیار متخلفان قرار می‌دهد که پیش از صدور حکم نهایی، دوباره تخلف کنند؛ بطور مثال در پرونده جاده شفت (احداث غیرمجاز مسیر به طول هشت و نیم کیلومتر در اراضی مرتعی و جنگلی در منطقه حفاظت شده گشت رودخان سیاهمزگی) که از نخستین مرتبه وقوع تخلف تاکنون باز است و به حکم نهایی نرسیده و در این فاصله، تخلف ۲ بار دیگر تکرار شده است.

وی افزود: اگر احکام محکومیت در مراحل اول و دوم اجرا می‌شد شاهد وقوع تخلف برای بار سوم نبودیم؛ در حوزه آلودگی و تصرف اراضی نیز وضعیت مشابهی وجود دارد؛ پرونده‌ها سال‌ها طول می‌کشد و به دلیل زمان‌بر بودن پروسه رسیدگی این تصرف‌ ادامه دارد؛ هم اکنون اراضی بسیاری در استان دارای پرونده حقوقی و قضایی هستند که گاه به رأی نهایی نمی‌رسند.

وی با بیان اینکه طبیعت توان خودپالایی دارد اما انسان فرصت بازگشت را از آن می‌گیرد، اظهار کرد: در صورت قطع درختان، درختان جنگلی می‌توانند در چند سال آینده خود را ترمیم کند، اما آیا اجازه برگشت را به جنگل می‌دهیم؟ کدام اراضی پاکتراشی شده در استان تغییر کاربری نداده است؟

مدیرکل حفاظت محیط زیست گیلان یادآور شد : پوشش گیاهی تالاب‌ها نیز پس از آتش سوزی به سرعت قابل برگشت است اما خطر اصلی پس از آتش‌سوزی رخ می‌دهد؛ جایی که تصرف صورت گرفته و زمین شخم زده و نهال‌کاری می‌شود و ادعا می‌کنند زمین کشاورزی است؛ بسیاری از آتش‌سوزی‌های عمدی در استان با هدف تصرف انجام می‌شود و حتی اگر محیط ‌زیست و منابع طبیعی حضور داشته باشند تصرف صورت می‌گیرد و پرونده‌ها به مراجع حقوقی کشیده شده و عرصه از منابع طبیعی خارج می‌شود.

تالاب های گیلان در مسیر خشکی قرار دارند

حسینی طایفه با بیان اینکه تالاب‌های استان به دلایلی مانند کاهش سطح تراز آب، برداشت‌های بی‌رویه از تالاب‌ها و تغییرات اقلیمی خشک شده و یا در مسیر خشکی قرار گرفته‌اند، گفت: پوشش گیاهی تالابی که به سمت خشک شدن پیش می رود در تمام فصل‌های سال مستعد آتش سوزی هستند.

وی یکی از مهمترین پیامدهای خشک شدن تالاب‌ها را آتش سوزی تالاب‌ها و نیزارها اعلام کرد و افزود: در ۲ سال اخیر آتش سوزی در جلگه‌ها و بستر تالاب‌های انزلی و بوجاق بیش از عرصه‌های جنگلی بوده است بطوریکه در آخرین حریق در تالاب بوجاق بخش زیادی از درختان تالاب و کومه‌ها صیادی و قایق‌های موتوری در آتش سوختند.

مدیرکل محیط زیست گیلان در مورد اثرات مخرب پسروی آب دریای خزر و تاثیر آن بر تالاب بین المللی انزلی نیز گفت: تالاب‌ها تحت تاثیر پسروی آب دریای خزر توالی طبیعی را طی می‌کنند و ممکن است از تالاب به جنگل تبدیل شوند؛ این فرآیند طبیعی در طولانی مدت رخ می‌دهد اما در مورد تالاب انزلی این روند سرعت یافته و اکنون تعداد زیادی نهال خودروی توسکا و صنوبر در بستر تالاب رشد کرده که نشان می‌دهد تالاب انزلی درحال تبدیل به جنگل است.

پسروی آب دریای خزر در حوزه فراملی به دیپلماسی نیاز دارد

مدیرکل محیط زیست گیلان با بیان اینکه پسروی آب دریای خزر درحوزه فراملی به دیپلماسی نیاز دارد، اظهار کرد: عوامل انسانی و طبیعی در پسروی آب دریای خزر نقش دارند لذا مدیریت پیامدهای آن نیازمند همکاری‌های منطقه‌ای است.

حسینی طایفه با اشاره به نتایج حاصله پنل محیط زیستی اجلاس استاندران استان‌های حاشیه دریای خزر با مشارکت فعال استان‌هایی از جمهوری آذربایجان، ترکمنستان و روسیه اشاره کرد و افزود: نمایندگان روسیه در این اجلاس اعلام کردند علت و مدت ادامه روند پسروی آب دریای خزر به طور دقیق مشخص نیست کاهش آب رودی از ولگا تنها دلیل آن نیست.

مدیرکل حفاظت محیط زیست گیلان ادامه داد: دیپلماسی منطقه‌ای می‌تواند به حل مشکلات حوزه خزر و نه فقط گیلان کمک کند و اگر باید سازگاری درخصوص پسروی آب دریا و جلوگیری از آلودگی ها انجام شود می توان از تجربیات کشورهای حاشیه خزر در این زمینه بهره برد به طور مثال ترکمنستان در حاشیه سواحل کمربند سبز ایجاد کرده است.

گیلان دارای بیش از ۳۰ هزار هکتار پهنه تالابی است که افزون بر ۲۴ هزار هکتار آن، ۸۰ درصد در قالب سه تالاب (انزلی، امیرکلایه و بوجاق) تحت عنوان کنوانسیون رامسر به ثبت رسیده است.

گیلان دیر زمانیست با مشکلات زیست محیطی از جمله به شماره افتادن نفس‌های تالاب بین المللی انزلی به عنوان یکی از زیست ‌بوم‌های ارزشمند جهان که نیم قرن است در کنوانسیون بین‌المللی رامسر به ثبت رسیده و طی سال‌های اخیر با دست اندازی‌ها و مشکلات مکرر انسانی و طبیعی نفسش تنگ‌تر شده دست و پنجه می‌ساید.

رسوبات و فاضلاب‌های صنعتی، خانگی، بیمارستانی، ضایعات کشتارگاهی، سموم کشاورزی، پسماندها و نخاله‌ها، گیاهان مهاجمی چون آزولا و سنبل آبی، تصرف اراضی و ساخت و سازها در حریم تالاب، آتش‌زدن نیزارها با هدف تصرف و انتقال آلودگی از دریا و کاهش میزان آب موجود تالاب همه زخم هایی است که طی چند دهه اخیر هر بار پیکره تالاب بین المللی انزلی را می خراشد.

همین زخم ها بود که موجب شد تالاب انزلی با بیش از دهها گونه انواع ماهی، صدها گونه گیاهی و اکوسیستمی کم‌نظیر با محدوده ۲۰ هزار هکتاری سال ۱۹۹۳میلادی در زمره تالاب‌های در معرض خطر نابودی (فهرست مونترو) قرار گیرد.

امروز شریان‌های حیاتی این تالاب ۲۰ هزار هکتاری که از زیباترین و بزرگترین زیستگاه‌های طبیعی جانوری بوده با ورود انواع فاضلاب و پساب‌های خانگی و صنعتی، گیاه مهاجم سنبل آبی و آزولا، انباشت رسوبات، عدم اجرای طرح های مدیریت جامع حوزه آبخیز، عدم تحویل حقابه و کاهش تراز آب دریای خزر رو به قطع شدن است.

به گفته استاندار گیلان یکی از مشکلات مهم تالاب بین‌المللی انزلی ورود روزانه حدود ۳۸۰ هزار مترمکعب فاضلاب به این تالاب است که اثرات زیست محیطی بسیاری بر پیکره تالاب انزلی وارد کرده است.