الهه خوانساری در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به اینکه روایت غالب غربی مسأله زن امروز تنها یک موضوع فرهنگی و اجتماعی نیست، اظهار کرد: مسأله زن علاوه بر اینکه بر بحث فرهنگی و اجتماعی مسأله رسانهای و روایتی است؛ آنچه رسانهها درباره زن میگویند و تصویری که از او میسازند، به اندازه قوانین و سیاستها در سرنوشت زنان اثرگذار است.
معاون آموزش انجمن سواد رسانهای ایران با اشاره به روایت غالب غربی گفت: در رسانههای غربی زن معمولاً یا با ظاهر و بدنش تعریف میشود، یا با میزان استقلال اقتصادی و فردیاش به تدریج تصویری ساختهاند که زنِ موفق، زنی است با کمترین وابستگی به خانواده و هرچه از نقش مادری و همسری فاصله بگیرد، آزادتر و پیشرفتهتر است.
وی تصریح کرد: این تصویر در نگاه اول جذاب است، اما در عمل بسیاری از زنان در جوامع غربی را با فشارهای روانی، احساس تنهایی، فرسودگی و بحران هویت مواجه کرده؛ مسئلهای که امروز خود غربیها هم به آن اذعان میکنند.
زن در الگوی اسلامی ایرانی چندبعدی است
رئیس هئیت داوران جشنواره حریم رسالت با بیان اینکه نقد ما به این روایت از سر دشمنی با زن یا نادیده گرفتن حقوق او نیست، گفت: زن یک انسان کامل با مجموعهای از نقشها، تواناییها و انتخابهاست که رسانه غربی اغلب این واقعیت را نادیده میگیرد.
وی با اشاره به اینکه با الگوی اسلامی ایرانی زن میتواند چند نقش مهم را با هم داشته باشد افزود: زن میتواند تحصیلکرده و فعال اجتماعی باشد، در مدیریت و علم و فرهنگ نقشآفرین باشد و در عین حال، خانواده و مادری را نقطه ضعف یا مانع پیشرفت نداند. در این نگاه، زن نه مجبور به خانهنشینی است و نه مجبور به شبیه شدن به الگوی مردانه برای دیدهشدن.
رسانه انقلابی باید روایتساز مستقل باشد
معاون آموزش انجمن سواد رسانهای ایران با انتقاد از افراط رسانههای خودی اظهار کرد: بعضی وقتها تصویری بیش از حد آرمانی و دور از زندگی واقعی از زن ارائه دادهایم؛ زنی که هیچ خستگی، تردید، چالش یا انتخاب سختی ندارد. این تصویر برای مردم قابل لمس نیست و اثر معکوس دارد.
معاون آموزش بسیج رسانه کشور افزود: گاهی ناخواسته چارچوبهای فکری غرب را با واژهها و ظواهر متفاوت تکرار کرده ایم.
خوانساری تصریح کرد: راه درست این است که رسانهها به جای شعار، روایت زندگی واقعی زنان ایرانی را نشان دهند؛ زنانی که با حجاب و باور دینی، در علم، کارآفرینی، آموزش، رسانه، هنر و مدیریت موفق بودهاند، سختی کشیدهاند، انتخاب کردهاند و رشد کردهاند.
معاون آموزش انجمن سواد رسانهای ایران دعوا بر سر زن را دعوای زن علیه مرد یا سنت علیه مدرنیته ندانست و گفت: دعوا بر سر زن این است که آیا زن را یک انسان چندبعدی با کرامت و اختیار بینیم یا او را در قالبهای محدود رسانهای زندانی کنیم.
وی با نفی اینکه الگوی اسلامی ایرانی زن، واکنشی و سلبی در برابر غرب است، اظهار کرد: الگو اسلامی - ایرانی زن، یک الگوی ایجابی و تمدنی است که در آن زن فاعل اجتماعی است، نه عنصر حاشیهای، صاحب نقشهای متکثر نه تکبعدی که همزمان میتواند دانشمند، مدیر، مادر، کنشگر اجتماعی و الهامبخش فرهنگی باشد.
خوانساری با بیان اینکه اسلام، زن را نه «ریحانه منزوی» میخواهد و نه «قهرمانِ فرسوده در میدان رقابت مردانه»، گفت: زن در نگاه اسلامی، دارای شأن، اختیار، کرامت و مسئولیت اجتماعی متناسب با فطرت انسانی است.
وی با اشاره به اینکه الگوی اسلامی ایرانی زن بر جمع میان پیشرفت و پاکدامنی، عقلانیت و عاطفه، و حضور اجتماعی و استحکام خانواده تأکید دارد، افزود: این دقیقاً همان نقطهای است که روایت غربی در آن دچار بنبست شده است.
معاون آموزش انجمن سواد رسانهای ایران تصریح کرد: با صراحت باید گفت بخشی از آسیب در رسانههای خودی اتفاق افتاده است؛ گاهی الگو را بیشازحد آرمانی و دستنیافتنی نشان دادهایم و گاهی ناخواسته در زمین روایت غربی بازی کردهایم؛ همان کلیدواژهها، همان دوگانهها و همان چارچوبها را بازتولید کردهایم، با این تفاوت که برچسب دینی زدهایم.
وی بازنمایی درست الگوی اسلامی ایرانی زن را ضروری دانست و گفت: رسانه انقلابی نه مبلغ تحجر است و نه مقلد غرب؛ بلکه باید روایتساز مستقل باشد.
سه راهبرد کلیدی برای بازنمایی زن ایرانی
خوانساری حرکت از شعار به روایت زندگی واقعی زنان ایرانی راهبرد بازنمایی زن ایرانی دانست و افزود: زنانی که با حجاب و باور دینی، در علم، کارآفرینی، آموزش، رسانه، هنر و مدیریت موفق بودهاند و مسیر رشدشان همراه با چالشها و انتخابهای سخت بوده است.
وی با بیان اینکه پرهیز از تقابلهای کاذب از راهبر دیگر بازنمایی زن ایرانی است، گفت: نباید دوگانههای زنِ خانهدار و فعال اجتماعی یا محجبه و موفق که ساخته روایت غربی است در رسانههای خودی بازتولید شود.
معاون آموزش سواد انجمن سواد رسانهای ایران تربیت خبرنگار و تولیدکننده آگاه به جنگ روایتها را برای این بازنمایی ضروری دانست و اظهار کرد: بدون سواد رسانهای، حتی نیت درست میتواند به خروجی غلط منجر شود و هر تیتر، هر تصویر و هر قاب بخشی از نبرد شناختی است.
