به گزارش همشهری آنلاین، تا به حال ۲۶ عنصر میراث ناملموس از ایران در فهرست میراث ناملموس یونسکو ثبت شدهاند و آینهکاری درصورت ثبت، بیستوهفتمین پرونده ایران در این فهرست خواهد بود.
شهاب نیکمان، مدیر و تدوینگر پرونده هنر آینهکاری و مدیر موسسه فرهنگی هنری میراث مانا که یک سازمان دارای مقام مشورتی یونسکو است، درباره اهمیت پرونده هنر آینهکاری با عنوان دقیق «Ayeneh-Kari, the art of mirror-work in Persian architecture یا «آینهکاری: هنر آینهکاری در معماری ایرانی» به همشهری میگوید: «این اولین پرونده در حوزه معماری ایرانی است که به یونسکو میرود. در آرایه های معماری تا کنون چیزی ثبت نکرده بودیم. یکی از نکات برجسته این پرونده، جایگاه نور و آینه در فرهنگ ایرانی است. هنر آینهکاری هم یک تجلی خلاقیت تاریخی در هنر ایرانی است و هم پیوند مستقیم و قابل توجه بین میراث ناملموس و میراث ملموس ما به ویژه بناهای ثبت ملی و جهانی مانند کاخ چهلستون و کاخ گلستان ایجاد میکند.»
- بیشتر بخوانید: از آب تا شیشه؛ آینهها چگونه به وجود آمدند؟ | عکس
نیکمان با تاکید بر عنوان پرونده، ادامه میدهد: «در عنوان پرونده اصطلاح معماری ایرانی آورده شده که تاثیر آن از جغرافیای مرزی ایران امروزی فراتر است بلکه در مواردی، از پهنه حوزه تمدنی ایران نیز فراتر بوده است. نمونه های این اثرگذرای را در بناهای تاریخی از جنوب و شرق اروپا تا هند قابل مشاهده است. از باغهایی که به سبک ایرانی ساخته شدند تا مسجد و کاروانسراها. انتخاب این عنصر برای ثبت جهانی و همچنین تعیین این عنوان دقیق و شایسته برای پرونده، ناشی از یک نگاه راهبردی برای ارتقای جایگاه ایران در سطح جهانی و استفاده هوشمندانه از فرصت کنوانسیون ۲۰۰۳ یونسکو بودهاست. در واقع این ثبت جهانی، نه تنها برای آینهکاران و یا معماران ایرانی و نه حتی تنها برای مردم ایران، بلکه اقدامی شایان برای بخش وسیعی از کشورهای منطقه است که در طول تاریخ از معماری ایرانی و به ویژه از هنر آینهکاری ایران بهرهمند بودهاند.»
به گفته نیکمان، برخی صاحب نظران معتقدند که ریشههای هنر آینهکاری در کاربرد آبگینه و شیشه در معماری باستان است که در معماری دوره ساسانیان هم دیده میشود؛ خود واژه آینه هم از آبگینه گرفته شده است. این هنر در دوران صفوی بسیار ارتقا پیدا کرده است. هنر آینهکاری در برخورد با هندسه ایرانی، به اوج هوشمندی وخلاقیت رسیده که نمود آن فرمهای بینهایت گرهها در این هنر است. از سویی دیگر، هنر آینهکاری، بازتاب دهنده مفهوم و ارزش والای نور در فرهنگ و اندیشه ایرانی است؛ همانگونه که از دوران کهن، آب و آینه برای ما ایرانیان نماد پاکی و روشنایی بوده است. همان دیدگاهی که موجب شده شهابالدین سهروردی نیز مفهوم و فلسفه نور را به عرفان ایرانی وارد کرد.
از دیدگاه نیکمان، هنر آینهکاری در معماری ایرانی از منظر مدیریت انرژی نیز قابل تامل است. او میگوید: «بازتابهای فراوان و بینهایت در فضای آینهکاری شده یک فضای نورانی خلق می کند که با کمترین منبع روشنایی نورانی میشود. هم معنوی است و هم با شکوه.»
او در پایان از برگزاری نمایشگاه هنر آینهکاری در یونسکو همزمان با بررسی پرونده نیز خبر میدهد و می گوید: «دیوارهای آینه کاری شده در غرفه نمایشگاهی در یونسکو به نمایش درمیآید. تصور کنید که بخشی از کاخ گلستان یا حرم امام رضا(ع) بر روی دیوار طراحی و آینهکاری شدهاست و ابهت و شکوه آینهکاری برای مخاطب مشخص میشود.»
