خبرگزاری مهر، گروه استانها - هادی نجف زاده: ایران سالهاست با یکی از جدیترین چالشهای زیستمحیطی خود روبهروست؛ بحرانی که نهتنها طبیعت، بلکه شیوه زندگی، اقتصاد و آینده اجتماعی کشور را تحتتأثیر قرار داده است: بحران آب.
کاهش بارندگیها، بهرهبرداری بیرویه از منابع آب زیرزمینی و رشد سریع جمعیت، چنان فشاری بر منابع آبی وارد کرده که امروزه بسیاری از استانها در مرز تنش شدید قرار گرفتهاند. در این میان مناطق مرکزی کشور بیش از دیگر نقاط آسیب دیدهاند. محدودیت منابع آب شیرین، خشکسالیهای پیاپی و الگوهای نادرست مصرف، شرایطی را رقم زده که مدیریت آب را به یکی از اولویتهای اصلی توسعه پایدار تبدیل کرده است. در چنین شرایطی هر تصمیم و هر اقدام غیرکارشناسی میتواند پیامدهایی جبرانناپذیر بر محیط زیست و زندگی مردم داشته باشد.
شهرستان کاشان به عنوان یکی از کانونهای مهم تاریخی، فرهنگی و صنعتی ایران، نمونهای روشن از این وضعیت است. این منطقه که سالها بر پایه قناتها، چشمهها و سفرههای زیرزمینی سرشار خود رشد کرده بود، امروز با کاهش چشمگیر منابع آبی و افت شدید سطح آبهای زیرزمینی مواجه است.
توسعه صنعتی، کشاورزی پرمصرف و فشار جمعیتی، این بحران را بیش از گذشته پیچیده کرده است. بحران آب در کاشان تنها یک مسئله فنی یا محیطزیستی نیست؛ بلکه تهدیدی جدی برای اقتصاد محلی، میراث فرهنگی و کیفیت زندگی شهروندان بهشمار میرود. ادامه این روند میتواند آثار عمیقی بر آینده این شهر و منطقه برجای بگذارد؛ آثاری که اگر امروز چارهجویی نشود، فردا بسیار دشوارتر و پرهزینهتر خواهد بود.
در چنین شرایطی، پرداختن به این موضوع و بررسی ابعاد مختلف بحران آب در کشور و بهویژه کاشان، ضرورتی انکارناپذیر است؛ ضرورتی که هدف آن نه فقط هشدار، بلکه یافتن راهکار برای حفاظت از آینده این سرزمین است.
هشدار آبفای کاشان درباره بحران آینده
یاسر اسماعیلی در گفتگو با خبرنگار مهر ضمن اشاره به تأمین آب شرب و چالشهای پیشرو اظهار کرد: لازم است مدیریت مصرف و برنامهریزی بلندمدت توسط مردم و مسئولین مورد توجه قرار گیرد.
وی با اشاره به موفقیت کاشان در کاهش هدررفت فیزیکی آب ابراز کرد: کاشان سال گذشته رتبه اول کشور را در کاهش هدررفت به دست آورد و حدود سه میلیون متر مکعب از هدررفت آب کاهش پیدا کرد که این موفقیت نتیجه نظارت مستمر و کنترل دقیق شبکه آبرسانی در کاشان است.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب کاشان فرسودگی بیش از ۲۵ ساله شبکه آب شهر کاشان را یکی از مشکلات اساسی عنوان کرد و خواستار سرمایهگذاری جدی برای نوسازی آن شد.
وی همچنین به افزایش مصرف آب اشاره کرد و گفت: میزان مصرف آب در کاشان از سال ۱۳۹۰ تا ۱۴۰۲ از ۱۹ به ۲۵ میلیون متر مکعب رسیده و سرانه مصرف کنونی ۲۰۹ لیتر در روز است، در حالی که استاندارد جهانی حدود ۱۲۰ لیتر است.
اسماعیلی با هشدار درباره آینده منابع آبی منطقه افزود: پیشبینی میشود نیاز آبی کاشان تا سال ۱۴۳۰ به ۷۳ میلیون متر مکعب برسد، در حالی که منابع فعلی پاسخگو نخواهند بود.
وی با اشاره به کاهش برداشت از چاهها و روند نزولی منابع، تأکید کرد که در صورت ادامه شرایط فعلی، کاشان در سالهای آینده با کمبود شدید آب مواجه میشود.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب کاشان همچنین خواستار تعریف و تأمین منابع جدید آبی، توسعه طرح انتقال آب از زایندهرود و تدوین برنامه جامع برای مدیریت مصرف و حفظ پایداری منابع شد و نقش مشارکت مردم را در تحقق این اهداف حیاتی دانست.
کاهش چشمگیر برداشت از آبخوانهای کاشان با اجرای طرحهای نظارتی و هوشمندسازی
محمدرضا نرجسیان در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به نامناسب بودن بارندگیها از ابتدای سال زراعی گفت: کاهش بارشها ضرورت مدیریت دقیق منابع آبی و جلوگیری از برداشتهای بیرویه را بیشتر کرده است.
وی ابراز کرد: برخی از دشتهای کشاورزی بین کاشان و آران و بیدگل مشترک است و مدیریت صحیح این منابع برای پایداری منطقه حیاتی است.
مدیر منابع آب شهرستان کاشان تصریح کرد: از سال ۱۳۸۹ اقدامات وزارت نیرو برای کنترل برداشتها آغاز شده و در سالهای اخیر با اصلاح پروانههای کشاورزی و برخورد با برداشتهای غیرمجاز، حدود ۲۵ درصد از برداشتها کاهش یافته است.
وی تجهیز ۳۸۳ حلقه چاه کشاورزی به کنتورهای هوشمند حجمی را یکی از اقدامات مؤثر دانست و گفت: این سیستمها بهطور دقیق مصرف را کنترل میکنند و مانع استفاده مازاد از سهمیه آب میشوند.
نرجسیان افزود: اجرای این طرحها باعث شده برداشت سالانه آب زیرزمینی از حدود ۱۵۰ میلیون متر مکعب به ۷۴ میلیون متر مکعب کاهش یابد. همچنین افت سالانه سطح آب دشت کاشان که پیشتر ۵۲ سانتیمتر بود، اکنون به حدود ۱۸ سانتیمتر رسیده است.
وی با تأکید بر ادامه این روند گفت: اگر همکاری کشاورزان و نظارتها تداوم یابد، میتوان امیدوار بود که افت آبخوانها به صفر برسد و منابع آبی برای نسلهای آینده حفظ شود.
ضرورت فرهنگسازی برای مدیریت مصرف آب
همچنین حسین باغشیخی در گفتگو با خبرنگار مهر بر اهمیت فرهنگسازی و مدیریت رفتارهای مرتبط با مصرف آب تأکید و اظهار کرد: پذیرش واقعیتهای تلخ کمآبی نخستین گام برای اصلاح الگوی مصرف است.
رئیس کمیسیون فرهنگی شورای اسلامی شهر کاشان تصریح کرد: چالشهای منابع آبی هنوز برای بسیاری از مردم ملموس نیست و وظیفه ما است که این دغدغهها را به صورت شفاف منتقل کنیم.
وی نقش رسانهها را در این میان تعیینکننده دانست و خاطرنشان کرد: آگاهیبخشی و اطلاعرسانی صحیح میتواند نقطه آغاز تغییر رفتارهای مصرفی باشد.
باغشیخی همچنین موضوع «بهای مصرف آب» و تأثیر سیاستهای تشویقی و تنبیهی بر رفتار مردم را مطرح کرد و گفت: تدوین سازوکارهای دقیق در قبوض و اطلاعرسانی شفاف میتواند به بهبود مصرف کمک کند.
وی افزود: امیدواریم که با شکل گرفتن جلسات و گفتوگوها به اصلاح رفتار مصرفی و ارتقای فرهنگ استفاده صحیح از آب در جامعه منجر شود.
بحران آب در کاشان امروز تنها یک هشدار زیستمحیطی نیست؛ بلکه نشانهای جدی از نیاز فوری به تغییر الگوهای مصرف و مدیریت منابع است. افت سطح آبهای زیرزمینی، فشار روزافزون بر سفرهها و پیامدهای مستقیم آن بر کشاورزی، صنعت و زندگی روزمره، این واقعیت را روشن میکند که ادامه مسیر فعلی پایدار نخواهد بود. مدیریت صحیح مصرف آب باید نهتنها در سطح نهادهای مسئول، بلکه در رفتار و سبک زندگی شهروندان نهادینه شود تا بتوان آیندهای امنتر برای منابع آبی منطقه رقم زد.
