به گزارش همشهری آنلاین، این درخت عُمرو نام داشت و در دهه ۱۳۸۰ به واسطه سرمای بیسابقه در این منطقه از بین رفت. یک پژوهشگر در حوزه تاریخ بیابانک در این باره به همشهری میگوید: «این درخت از دیرباز در آبادی ما وجود داشت و پدران و پدر بزرگانمان آن را به یاد دارند. تنها کسی که جرات بالا رفتن از آن را داشت، پدر بزرگ من بود. به دلیل ارتفاع زیاد، دیگران از صعود به آن پرهیز میکردند و حتی گفته میشود چند بار به همین دلیل حوادثی رخ داده است. پدربزرگم با بستن ریسمانی به کمر خود از تنه درخت بالا میرفت و شاخهها را اصلاح میکرد. در گویش بیابانکی، این عمل را درویدن مینامند.»
محمدرضا فاضلی عنوان میکند: «در بررسیهای میدانی، درخت خرمای مورد بحث در آیینهای محلی و حتی تعزیههای بیاضه نقش داشته است. اقوام عربی که از قرن سوم هجری قمری به این منطقه مهاجرت کردند، این درخت را عُمرو مینامیدند.»
او در ادامه درباره نابودی نخل کهن بیاضه میگوید: «بر اساس اسناد و روایتهای محلی، نخل خرمایی که بیش از ۴۰۰ سال عمر داشت در سال ۱۳۸۶ بر اثر سرمای شدید از میان رفت. این سرما که سراسر آسیا و اروپا را درنوردید، کویر ایران را نیز تحت تاثیر قرار داد و موجب نابودی بسیاری از درختان نخل خرمای منطقه شد.» فاضلی توضیح میدهد: «شواهد نشان میدهد در زمستان آن سال، سرمای سختی سراسر بیابانک و بیاضه را فرا گرفت. برگهای نخلها خشک شدند و منظرهای هولناک از باغ های خرما به وجود آمد. درخت خرمای بیاضه به دلیل قامت بلندش همچون برجی در میان آبادیها دیده میشد به گونهای که از هر نقطه بیابانک میشد آن را مشاهده کرد. اما سرمای شدید تا مغز تنهدرخت نفوذ کرد و سبزی آن از میان رفت. بارش برف و یخ زدگی درون تنه نیز به نابودی کامل آن انجامید.»
این پژوهشگر تاکید می کند: «همان موقع به جای حفاظت از این میراث طبیعی، برخی عوامل محلی با استفاده از بلدوزر اقدام به کندن و نابودی نخلها کردند. این کار نه تنها درخت کهن را از میان برد، بلکه تقسیم بندیهای سنتی آب، آسیابها و چشماندازهای تاریخی منطقه را نیز تخریب کرد. درخت عظیمی که قرنها ایستاده بود، با بیتوجهی و ناآگاهی فرو افتاد و به آتش کشیده شد.»
فاضلی اضافه می کند: «این نخل ماده بود و محصول میداد. خرماهای آن که به خُرَک شهرت داشتند، اندازهای بزرگتر از معمول داشتند و به دلیل ماندگاری طولانی، در سفرهای زیارتی و کاروانی به کربلا، مشهد و دیگر مقاصد مورد استفاده قرار میگرفتند. این خرماها در خمره، مشک یا توبره تا سه ماه بدون آفت باقی میماندند و بخشی از فرهنگ معیشتی مردم منطقه محسوب میشدند.»
