این گونه حرکات دست می‌تواند از شما آدم متقاعدکننده‌تری بسازد

به گزارش بهداشت نیوز، وقتی کسی در سخنرانی یا جلسه‌ای توجه شما را جلب می‌کند، گاهی فقط محتوای کلام او نیست که تأثیر می‌گذارد. شاید همان لحظه که دربارهٔ ایده‌ای توضیح می‌دهد، دست‌هایش را باز می‌کند تا فاصله را نشان دهد، یا هنگام صحبت از دو مفهوم مرتبط، کف دستانش را به هم نزدیک می‌کند. این حرکات کوچک، اگر با معنا و هدف همراه باشند، می‌توانند تفاوتی چشمگیر در متقاعدکنندگی ایجاد کنند.

 پژوهشی تازه در نشریهٔ Journal of Marketing Research نشان داده است که حرکات دست هدفمند (illustrative gestures)، یعنی زمانی که دست‌ها معنای گفته را نشان می‌دهند، باعث می‌شوند مخاطب گوینده را شفاف‌تر، باهوش‌تر و قابل‌اعتمادتر درک کند.

این پژوهش، با تحلیل بیش از ۲۰۰ هزار ویدئو از سخنرانی‌های TED و انجام آزمایش‌های کنترل‌شده بر روی شرکت‌کنندگان، نشان داده است که زبان بدن و حرکات دست در انتقال مفهوم، نقش حیاتی دارند. به زبان ساده، مغز ما وقتی بتواند هم‌زمان با شنیدن کلمات، تصویر ذهنی آنها را ببیند، پیام را آسان‌تر درک می‌کند.

وقتی دست‌ها با ذهن هم‌صدا می‌شوند
به گفتهٔ یکی از پژوهشگران، جیووانی لوکا کاسیو ریتسو (Giovanni Luca Cascio Rizzo) استاد دانشگاه کالیفرنیای جنوبی، حرکات دست نوعی ترجمهٔ دیداری از گفتار هستند. وقتی فردی با دستش مسیر بالا و پایین را نشان می‌دهد یا فاصلهٔ زیاد دو چیز را با باز کردن بازوها نمایش می‌دهد، در واقع مفهوم را از سطح کلمه به سطح تصویر منتقل می‌کند.

پژوهشگران این حرکات را «illustrators» می‌نامند، یعنی حرکاتی که معنا را تصویر می‌کنند. بر اساس تحلیل‌های هوش مصنوعی روی هزاران سخنرانی TED، افرادی که از این نوع حرکات استفاده کرده بودند، به‌طور میانگین امتیاز بالاتری از مخاطبان گرفته‌اند و ویدئوهایشان لایک بیشتری داشته‌اند.

در بخش دوم پژوهش، شرکت‌کنندگان در آزمایشی واقعی به سخنان کارآفرینانی گوش دادند که ایده‌های خود را با یا بدون حرکات دست ارائه می‌کردند. نتیجه روشن بود: افرادی که از حرکات هماهنگ با گفتار استفاده کردند، متقاعدکننده‌تر، باصلاحیت‌تر و شفاف‌تر به نظر رسیدند.

چرا حرکات دست پیام را قدرتمندتر می‌کنند؟
از دید روان‌شناسی شناختی، این پدیده به مفهومی به نام «سهولت پردازش» (Processing Fluency) مربوط می‌شود. یعنی وقتی مغز می‌تواند اطلاعات را سریع‌تر و راحت‌تر درک کند، آن را معتبرتر و منطقی‌تر می‌پندارد.

وقتی دست‌ها به کمک کلمات می‌آیند، ذهن شنونده نیازی به تجسم ذهنی دشوار ندارد؛ تصویر آماده‌ای در برابرش شکل می‌گیرد. همین باعث می‌شود که جمله‌ها واضح‌تر، مفاهیم ملموس‌تر و گوینده قابل‌اعتمادتر به نظر برسد.

به بیان دیگر، حرکات دست، ترجمهٔ تصویری تفکر هستند. آن‌ها به مخاطب نشان می‌دهند که گوینده خود نیز تصویر ذهنی روشنی از موضوع دارد، و همین شفافیت به‌طور ناخودآگاه حس تسلط و اعتماد ایجاد می‌کند.

مرز باریک میان بیان و اغراق
البته همهٔ حرکات دست مفید نیستند. پژوهش نشان می‌دهد که حرکت‌های بی‌هدف، مانند تکان دادن تصادفی یا اشاره به فضای خالی، نه‌تنها کمکی نمی‌کنند بلکه ممکن است تمرکز مخاطب را برهم بزنند. دست‌ها وقتی کار می‌کنند که در خدمت معنا باشند، نه برای پر کردن فضا.

به همین دلیل، توصیه می‌شود که در هنگام سخنرانی، به‌جای فکر کردن به «طراحی حرکات»، به وضوح معنا بیندیشید. اگر به‌طور طبیعی هنگام گفتن «بزرگ‌تر»، دست‌هایتان را باز می‌کنید یا برای گفتن «پایین آمدن» کف دست را پایین می‌آورید، همان کافی است. دست‌ها زمانی اثرگذارند که با احساس و مفهوم هماهنگ باشند.

دست‌ها به‌عنوان ابزار ذهن
در سطحی عمیق‌تر، حرکات دست فقط نشانهٔ هیجان یا زبان بدن نیستند. تحقیقات عصب‌شناسی نشان می‌دهد که این حرکات در شکل‌گیری و سازمان‌دهی فکر هم نقش دارند. وقتی با دست توضیح می‌دهیم، ذهن ما بهتر می‌تواند ترتیب مفاهیم را درک کند. حرکات، به‌نوعی بخشی از فرآیند تفکر بیرونی (External Cognition) هستند که مغز را در دسته‌بندی و انتقال اطلاعات یاری می‌دهند.

به همین دلیل، در جلسات یا ارائه‌ها، افرادی که از حرکات طبیعی و هدفمند استفاده می‌کنند، نه‌تنها در نظر دیگران متقاعدکننده‌ترند، بلکه خودشان هم در روند بیان فکر، تسلط بیشتری پیدا می‌کنند.

آموزش و آیندهٔ زبان بدن
تحقیق تازه در این مورد است که آیا می‌توان آموزش‌هایی طراحی کرد تا افراد حرکات دست را هدفمندتر به‌کار بگیرند. نتایج اولیه نشان می‌دهد که حتی یک آموزش پنج‌دقیقه‌ای ساده می‌تواند توانایی افراد در استفاده از حرکات دست را بهبود دهد و شفافیت گفتارشان را بالا ببرد.

در آینده، پژوهشگران در تلاش‌اند تا با کمک هوش مصنوعی، حرکات دست، صدا، حالت چهره و زبان بدن را هم‌زمان تحلیل کنند تا الگوی کامل ارتباط مؤثر را بشناسند. هدف، شناسایی ترکیبی است که پیام را از سطح گفتار به سطح تأثیر واقعی بر ذهن شنونده منتقل کند.

خلاصه
پژوهشی تازه نشان داده است که حرکات دست هدفمند باعث می‌شوند سخنرانان و مدیران متقاعدکننده‌تر و قابل‌اعتمادتر به نظر برسند. این حرکات به مغز مخاطب کمک می‌کنند تا مفهوم را راحت‌تر پردازش کند و درک دیداری از ایده‌ها به‌دست آورد. اما حرکات بی‌هدف یا تصادفی می‌توانند اثر معکوس داشته باشند. آموزش سادهٔ استفادهٔ هوشمندانه از حرکات دست، می‌تواند توان ارتباطی افراد را به‌طور چشمگیری افزایش دهد.

❓ سؤالات رایج
۱. چرا حرکات دست باعث می‌شوند سخنران متقاعدکننده‌تر به نظر برسد؟
زیرا مغز مخاطب با دیدن تصویر هم‌زمان با کلمه، پیام را سریع‌تر پردازش می‌کند و سخنران را واضح‌تر و مطمئن‌تر می‌یابد.

۲. چه نوع حرکاتی بیشترین تأثیر را دارند؟
حرکاتی که با مفهوم گفتار هماهنگ باشند، مثل باز کردن دست هنگام گفتن «بزرگ‌تر» یا بالا بردن کف دست هنگام گفتن «رشد کردن».

۳. آیا حرکات زیاد می‌تواند اثر منفی داشته باشد؟
بله، حرکات بی‌هدف یا تکراری باعث حواس‌پرتی می‌شوند و ممکن است مخاطب را از پیام اصلی دور کنند.

۴. آیا می‌توان این مهارت را یاد گرفت؟
بله، تحقیقات اولیه نشان می‌دهد که حتی تمرین کوتاه پنج‌دقیقه‌ای می‌تواند دقت و هماهنگی حرکات دست با گفتار را افزایش دهد.

۵. آیا تفاوت فرهنگی در استفاده از حرکات دست وجود دارد؟
بله، اما اصول پایه در همه فرهنگ‌ها یکسان است. در هر زبان، وقتی حرکت با معنا هماهنگ باشد، تأثیر مثبتی بر درک مخاطب دارد.

منبع: یک پزشک